tag:blogger.com,1999:blog-29237834692992744942024-03-13T20:41:45.342+01:00LiaturchesSchetsboek van een filosoofRonald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.comBlogger105125tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-21431672630426770742012-11-18T21:01:00.000+01:002012-11-18T21:03:26.927+01:00De kwab van Swaab<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Uit welke hersenkwab van Dick Swaab komt toch het wanstaltige idee voort dat ‘wij ons brein zijn, zelfs als het kunst betreft’ (zie <i>NRC Handelsblad</i> van 30 oktober)? Ergens moet bij hem een kortsluiting of vernauwing (hij zal zelf spreken van ‘neurale cognitieve inhibitie’) plaatsvinden die verder-denken-dan-zijn-voorhoofdskwab-lang-is onmogelijk maakt. Aan de andere kant, dat Swaab zijn neiging om elke vorm van menselijk gedrag vanuit de hersenen te verklaren toepast op kunst, biedt een mooie gelegenheid om de onzinnigheid van zijn opvatting eens van een andere kant ten tonele te brengen. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Laten we bij kunst beginnen. Er valt in algemene gedragsmatige termen bitter weinig over kunst te zeggen. De diversiteit is domweg te groot. Om Jeroen van Merwijk te parafraseren: Er is realistische kunst en abstracte kunst. Er is kunst gericht op volledigheid en kunst gericht op details. Er is kunst in zwart/wit en in kleur. Er is kunst die overdrijft en er is kunst die zeer natuurgetrouw weergeeft. Er zijn verschillende culturen die verschillende perioden van verschillende kunstvormen kennen. Er zijn verschillende kunstenaars die verschillende materialen en technieken gebruiken met verschillende intenties, en waarvan de werken door verschillende mensen op verschillende wijze worden begrepen en gewaardeerd. Er is schrijfkunst, schilderkunst, filmkunst, fotokunst, beeldhouwkunst, muziek, theater, perfomatieve kunst, straatkunst en landschapskunst. En, er zijn textiele werkvormen.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><img height="278" src="http://www.tjan.nl/log/malfet01.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" width="400" /></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><h1 class="entry-title" style="background-color: white; border: 0px; clear: both; font-family: 'Helvetica Neue', Arial, Helvetica, 'Nimbus Sans L', sans-serif; line-height: 1.3em; margin: 0px; padding: 0px; text-align: center; vertical-align: baseline;">
<span style="font-weight: normal;"><span style="font-size: x-small;">Ut Absordasties Rejielasme van Jeroen van Merwijk</span></span></h1>
</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">En dan zijn er Dick Swaab en zijn vakgenoot Vilayanur Ramachandran. Beiden zijn uitmuntende neurologen. En beiden hebben de neiging om de resultaten die ze in hersenonderzoek boeken te veralgemeniseren naar al het menselijk gedrag. Dat is op zich al niet overtuigend, maar het wordt wanstaltig als zij het over kunst gaan hebben. Zo schrijft Swaab: “Hersenonderzoek laat een objectieve basis zien voor de ervaring en productie van schoonheid.” Ik weet niet wat hij onder ‘objectieve basis’ verstaat, maar waarschijnlijk betekent het ‘neuraal substraat’. Als dat zo is, dan laat hersenonderzoek zien dat er neurale activiteit is bij kunstbeleving. Een triviale bevinding waarop mijn kinderen dan ook zouden reageren met een “Ja, duh!” </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Swaab geeft ook nogal hoog op van het principe van overdrijving, dat Ramachandran uitgebreid heeft beschreven. En uiteraard weet Swaab uit de schat aan kunstvoorwerpen die de mensheid heeft voortgebracht, enkele te kiezen waarbij overdrijving ontegenzeggelijk een rol speelt. Maar wat zegt dat? Het is alsof we uit de totale verzameling vrouwen honderd sm-meesteressen kiezen om daaruit af te leiden dat alle vrouwen een aangeboren neiging tot overheersing hebben. Pseudowetenschap begint bij het weglaten van stapels tegenvoorbeelden. Pseudowetenschap begint bij onbezonnen overdrijving. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">De werkelijke interessante vraag is waar de ongekende rijkdom aan schilderijen, boeken, foto’s, films, beeldhouwwerken, artefacten en muziekstukken vandaan komt. (Dat hangt samen met het feit dat we allemaal verschillende hersenen hebben! Ja, duh…) </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Charles Darwin zette de biologie op een nieuw spoor door te wijzen op de alom aanwezige variatie binnen soorten. Een variatie die op haar beurt slechts evolutionaire betekenis krijgt in een omgeving. We kunnen niet begrijpen waarom gazelles zo licht, wendbaar en snel zijn, als we niets weten over leeuwen of jachtluipaarden. We kunnen niets begrijpen van de huidskleur van mensen als we niets weten over zonlicht en klimaat. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Precies hetzelfde geldt voor kunst en kunstenaars. Het impressionisme, een stroming waarbinnen de variatie enorm is, valt niet te begrijpen door slechts te kijken naar mensenhersens. Fotografie, verftubes, draagbare schildersmaterialen en ontwikkelingen in filosofie en wetenschap speelden bij de opkomst en vorming van het impressionisme een veel grotere rol dan de hersenen van Monet. Net zo kunnen we Romeinse bouwstijlen prima begrijpen zonder de hersenen van Nero, maar niet zonder kennis van de historie van beton en wiskunde. En zelfs de meest uitgebreide scan van de creatieve kwabben van Andy Warhol zal niet duidelijk maken waarom hij juist de banaliteit van <i>Brillodozen </i>tot kunst verhief. </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<img height="300" src="http://greg.org/archive/bidlo_not_warhol_1991.jpg" width="400" /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Dat brengt ons terug bij Swaab zelf. Want, waarom wil hij alles begrijpen vanuit het brein? Is dat een fout in zijn slaapkwab? Nee, althans, niet noodzakelijk. Swaab denkt en werkt binnen een seculariserende Joods-Christelijke cultuur. In die cultuur heeft God weliswaar afgedaan als Schepper, maar is de idee dat alle beweging een duidelijke oorsprong moet hebben nog steeds volop aanwezig. De bewegingen van mensen moeten ergens beginnen, en waar anders dan in het brein, zo is de gedachte. Zoals God de wereld schiep, zo schept het brein het handelen. Swaab kan niet anders dan dit bizarre credo uit zijn omgeving doorgeven. Had hij zich in een andere cultuur bevonden, dan was de gedachte niet eens bij hem opgekomen. Waarom niet? Omdat Swaab niet zijn brein is, maar een organisme dat dankzij lichaam, zintuigen en hersenen het merendeel van de tijd doet waar de omgeving het toe aanzet. Dat is maar goed ook, want als hij echt zou nadenken over de uitspraak “Wij zijn ons brein,” dan zou hij verdwalen in de wirwar van windingen in zijn binnenkamer.</span></div>
Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-60983922681805110452012-11-02T09:32:00.000+01:002012-11-02T09:34:41.639+01:00Peek en Poke in Perspectief<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Doodstil is het, in de bioscoop,
tijdens het lezen van een boek of tijdens de uitvoering van klassieke muziek. We
kijken naar het scherm, laten onze ogen in alle rust over de regels glijden, of
sluiten onze ogen om de stiltes tussen het geluid nog beter te kunnen horen. In
het Tate Modern op een bank, recht tegenover Weeds (1996) van Yayoi Kusama, worden
we omringt door een oase van stilte, waarin gedetailleerde patronen en subtiele
groennuances aan ons verschijnen. Dit is geen werk om al pratend langs te
lopen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-xDk6ydiD-Dg/UJOCbv3vbvI/AAAAAAAADqg/BGHoQ6X7RUE/s1600/Kusama+-+Weeds.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="http://2.bp.blogspot.com/-xDk6ydiD-Dg/UJOCbv3vbvI/AAAAAAAADqg/BGHoQ6X7RUE/s320/Kusama+-+Weeds.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center; text-indent: 17.0pt;">
<span style="font-size: 10.0pt; line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Yayoi Kusama, <i>Weeds</i>, 1996<o:p></o:p></span></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center; text-indent: 17.0pt;">
<span style="font-size: 10.0pt; line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Afbeelding: www.worldmalls.com</span><o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center; text-indent: 17.0pt;">
<span style="font-size: 10.0pt; line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif; text-align: justify;">De meest hedendaagse
vormen van kunstbeleving zijn gebaseerd op een verstilde vorm van waarnemen, en in
die zin sensomotorisch zeer specifiek. Als verdoofd zitten of staan we stil
en om naar een kunstwerk te kijken, een boek te lezen, of te luisteren naar
muziek. Onderzoek van Miguel Nicolelis laat echter zien dat dansen, het spelen van
luchtgitaar, of dirigentmimesis, wel degelijk een verschil kan maken voor wat
iemand hoort. Beweging, ritmische beweging op basis van muziek bijvoorbeeld,
breng ons in een andere neurale toestand, brengt andere receptieve velden en
een andere hersenorganisatie met zich mee zodat een kunstwerk op een andere
wijze aan ons verschijnt. Sensomotorische patronen zijn bepalend voor
kunstbeleving, terwijl tegelijkertijd dominante cultuuruitingen zijn gebaseerd
op verstilling. Verstilde kunstbeleving is een uiterste van een enactivistisch
spectrum waarin van de bewegingen van het lichaam in relatie tot een omgeving
in variërende mate gebruik wordt gemaakt.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><a href="https://docs.google.com/open?id=0B9p4qcO1USo8MlN4V1BoeXhjZGM" target="_blank">Klik hier voor het essay <i>Peek en Poke in Perspectief</i></a>, dat verscheen in <i>Filosofie & Praktijk</i>, oktober 2012, jaargang 33, nr. 3</span></div>
Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-49868032560420238852012-09-29T20:00:00.000+02:002012-09-29T20:02:19.112+02:00Negeren en hopen dat het overwaait<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><span style="font-size: x-small;">Opiniestuk geplaatst in het <i>NRC Handelsblad</i> van vrijdag 21 september 2012</span></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">“Moslimleiders van over de hele wereld hebben tamelijk laconiek gereageerd op de film </span><i style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">The Innocence of Muslims</i><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">. De meesten spraken van een kinderlijk filmpje dat maar weer eens aantoont dat het geestelijk niveau van sommige Amerikanen dat van een puberende kameel niet overstijgt.”</span></div>
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">
</span>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Waarom was dit niet wat de nieuwsbulletins meedeelden? Waarom gebruikten moslimleiders dit onbenullige filmpje niet om morele superioriteit tentoon te spreiden? Waarom leidden veertien minuten onzin daarentegen tot een serieuze golf van geweld?</span></div>
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">
</span><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
Wat vaak wordt vergeten in politieke analyses is dat culturele uitingen (zoals boeken, muziek, films en spotprenten) slechts inhoud krijgen doordat er tradities bestaan waarbinnen mensen leren hoe ze met deze media moeten omgaan. Wij tolereren films als <i>The Life of Brain</i>, <i>The Passion of the Christ</i> en <i>The Anti-Christ</i>, omdat we vele duizenden uren training met het medium film achter de rug hebben. Dat wil niet zeggen dat we al deze films mooi vinden of waarderen, maar wel dat we weinig moeite hebben om aspecten te herkennen als diepere betekenis, humor, onzin, cynisme, ironie en scherts. Wij zijn als kijkers getraind binnen een barok gelaagde traditie van dubbele bodems, schijnbare en daadwerkelijke belediging, parodie en satire.</div>
</span><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
Binnen deze kijktraditie is het de laatste veertig jaar zelfs steeds lastiger geworden om wereldschokkende kunstwerken te maken. Marina Abramovic die zichzelf tot bloedens toe bewerkt, Tinkebell die haar kat wurgt en vermaakt tot handtas of Wim Delvoye die varkens tatoeëert, ontregelen ons, maar tegelijkertijd beschikken we over middelen om afstand te nemen en naar achterliggende betekenissen te zoeken. Kunstenaars brengen ons wel in beweging, maar zetten niet meer aan tot groteske verontwaardiging of fysiek geweld. De jaren ’60 en ’70 zijn voorbij (waarmee niet gezegd is dat ze niet kunnen terugkomen).</div>
</span><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
Deze gelaagde wijze van kijken is echter geen gemeengoed. Het idee dat een uiting niet zomaar staat voor wat het op het eerste gezicht is, is zelfs binnen de qua omvang beperkte Nederlandse cultuur niet aan iedereen besteed. Koot en Bie stopten met hun <i>Tegenpartij</i> (een overduidelijke parodie op ultrarechtse partijen) toen her en der satellietpartijtjes werden opgericht en de Centrum Democraten passages uit hun scherts partijprogramma (<i>Rugop ’81</i>) hadden overgenomen. Freek de Jonge voegde lagen toe aan de parodievorm van Koot en Bie, en bespotte via de kijker zichzelf en zodoende weer de kijker. Daarmee bereidde hij de weg voor Theo Maassen en uiteindelijk Hans Teeuwen. Vooral die laatste balanceert in zijn shows op de grens van het navolgbare, en weet derhalve als geen ander wat er gebeurt als de diepte van de blik van het publiek ontoereikend is.</div>
</span><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
Aangezien niet iedereen dezelfde mogelijkheden krijgt om zich kijktradities eigen te maken, leidt dit proces van toenemende gelaagdheid onvermijdelijk tot ongelijkheid. Wat voor de één een belediging is, is voor de ander juist een bevestiging van haar superioriteit. Waar de één zich beledigd voelt door zoiets triviaals als een spotprent, daar zullen driedubbel gelaagde kijkers schouderophalend reageren met: “Had de beledigende partij geen dubbelzinnigere of humoristischere wapens ter beschikking dan dit zielige gedoe?” Waar de één snel op haar tenen is getrapt, daar zal de ander zich juist beledigd en buitengesloten voelen als anderen voor haar op eieren lopen.</div>
</span><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
De Islam is geen achterlijke cultuur, maar wel een cultuur met een minder rijk gelaagde kijkersblik. En bizar genoeg deelt Geert Wilders in deze armoede. Ook hij is niet achterlijk, en wellicht zelfs net zo intelligent als moslims, maar ook zijn blik kent noch ironie noch zelfspot noch zelfrelativering. Daardoor zal hij voor het overgrote deel van de Nederlanders nooit aantrekkelijk worden. Dat deel heeft teveel trainingsuren cabaret, film en spotprenten achter de rug, en neemt zichzelf nimmer serieus genoeg voor een stem op Wilders. Of, zoals Aboutaleb bijna zegt, “Ze zullen hem met een korreltje zout nemen.”</div>
</span><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
<i>The Innocence of Muslims</i> is een onbeduidend prutswerkje, van het niveau <i>Fitna</i>, dat roept om een hautaine, ironische reactie. Dat moslimleiders vragen om respect en de Amerikaanse regering dwingend verzoeken om het filmpje te verbieden en de makers te straffen leidt tot een geestige culturele paradox. Obama heeft genoten van de shows van Richard Prior en Eddy Murphy. Clinton heeft de elpees van Bette Midler grijs gedraaid. Ze weten dat als ze geen actie tegen het filmpje ondernemen, ze de moslimleiders beledigen. En tegelijkertijd voelen Obama en Clinton dat als ze wel in actie komen, ze de moslimleiders bestempelen als armoedige kijkers, en zichzelf tot hetzelfde niveau verlagen.</div>
</span><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><div style="text-align: justify;">
Hopelijk wordt in de toekomst iedere missie van militairen of politiemensen gevolgd door een horde cabaretiers, theatermakers, filmkunstenaars en stand-up comedians. Maar voor nu is negeren, stilzwijgen en bidden dat de storm zonder al te veel schade overwaait de beste remedie, en moeten opiniestukken zoals dit niet worden geschreven.</div>
</span>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-46011203788436247962012-01-12T20:13:00.000+01:002012-01-12T20:13:39.680+01:00De pijn van prikkeldraad<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Voor de Business Lounge van het Groninger Museum ontwierp
<a href="http://www.studiojob.nl/" target="_blank">Studio Job</a> (Job Smeets en Nynke Tynagel) een tafelkleed met motieven die
ondubbelzinnig verwijzen naar concentratiekampen. Op het damasten kleed prijken
spoorrails, barakken, wachttorens, rollen prikkeldraad en een stapel brilletjes.
Het ontwerp heeft de Business Lounge nooit gehaald, maar het is aan de
vergetelheid onttrokken door televisieprogramma’s, kranten en websites. De
commotie rond de verwijzingen naar concentratiekampen is nog verder
aangewakkerd door het ontwerp voor een hek rond de villa van een verzamelaar in
Bentveld. Ook in dit hek zijn prototypische kampelementen verwerkt. Boven de
toegangspoort opgetrokken uit de rokende schoorstenen van verbrandingsovens
prijkt een verwijzing naar concentratiekamp Buchenwald: “Jedem das Seine.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">In, vaak bewogen, beschouwingen vragen critici zich af wat
Job in ’s hemelsnaam voor ogen kan hebben gehad met deze ontwerpen, of de
motieven van Job wel zuiver zijn, of Job zich wel als designstudio mag
profileren, en of een dergelijk ontwerp wel geschikt is voor een openbare
ruimte zoals een museum of een villawijk.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-5Q94XeF_mB0/Tw8wb8M-IWI/AAAAAAAADTQ/5zGXrYu9Bjk/s1600/Job+-+Tafelkleed.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="290" src="http://4.bp.blogspot.com/-5Q94XeF_mB0/Tw8wb8M-IWI/AAAAAAAADTQ/5zGXrYu9Bjk/s400/Job+-+Tafelkleed.jpg" width="400" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">De commentaren van de critici bevatten een opvallende
grootste gemene deler: de fout wordt uitsluitend gezocht bij Studio Job. Volgens
de één zou Job zich onvoldoende rekenschap hebben gegeven van de gevoeligheden
die het thema omringen. Volgens een ander was Job slechts uit op gemakkelijk
effectbejag. Een derde betreurt de oppervlakkigheid van de ontwerpen. Weer een
ander vindt dat Job zich beter onder kunstenaars dan onder designers zou kunnen
scharen, waarbij het nog maar de vraag is of het goede kunstenaars zouden zijn.
Een laatste vindt dat er nauwelijks is nagedacht over de impact van dergelijke
ontwerpen op argeloze voorbijgangers. De teneur moge duidelijk zijn. Impliciet
wordt geconcludeerd dat de fout in ieder geval niet ligt bij het publiek of de
critici.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Maar de betekenis van ontwerpen en kunstwerken kan niet
zomaar worden herleid tot de designers of de werken zelf. Dat is precies wat
Marcel Duchamp ons leerde toen hij in 1917 een urinoir, gesigneerd “R. Mutt,”
inzond voor een tentoonstelling in New York. De organisatie vatte het op als
een belediging en weigerde het werk. Maar, bijna een eeuw later, werd hetzelfde
werk van dezelfde kunstenaar door vijfhonderd kunstkenners verkozen tot het
meest invloedrijke kunstwerk uit de 20ste eeuw. Was de kunstenaar of het werk in
de tussenliggende periode veranderd? Nee, wat was veranderd, was de relatie met
publiek en critici. Achteraf gezien werd de betekenis van Duchamp’s urinoir in
eerste instantie bepaald door de armoede van het publiek, en niet door de afstotelijkheid
van een pisbak, de onheuse intenties van Duchamp, of de vraag of een urinoir
wel in een openbare ruimte mag hangen. Op de langere termijn verrijkte Duchamp’s
werk het publiek en daarmee de plaats van kunst in onze samenleving.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Designstudio’s, zoals Studio Job, bestaan bij de gratie van
de esthetische en hedonistische levensinstelling van hun publiek. Een goed glas
wijn, naast een notebook van Steve Jobs, zijn iPhone, trendy merkkleding, een
passende auto en een design interieur zijn eigentijdse voorwaarden voor een
goed leven. Zelfs in de meest barre omstandigheden klinkt de verzuchting: “Ik ga
er in ieder geval van proberen te genieten.” Als deze argumenten van
lifestyling al worden overtroffen dan slechts door argumenten van economie of
efficiency. Uiteindelijk mag alles wijken voor de waarde van aandelen of de
euro. De wreedheden als gevolg van bezuinigen en de daarvoor benodigde
politieke compromissen verdampen in het licht van dit hogere doel. Zo gijzelen
verrijkende groei en schone genotzucht onze ethiek.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Een dergelijk publiek, dat zich dus doorgaans de koning te
rijk weet met de ontwerpen van Studio Job, is uiteraard geschokt door de
aanblik van een gestileerd concentratiekamp. Maar die schok is niet het gevolg
van de verwijzing naar de wreedste periode uit de recente historie. Wat vooral
pijn doet is de confrontatie met onze eigen voorliefde voor design die tevens
een vlucht voor ethische vragen inhoudt. Daarom kan ook alleen een designstudio,
waarvan we uitsluitend schoonheid verwachten, deze werken maken.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-OvN8QKETwts/Tw8wOCAGkKI/AAAAAAAADTI/gwyNye77kcg/s1600/Job+-+Hekwerk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="287" src="http://3.bp.blogspot.com/-OvN8QKETwts/Tw8wOCAGkKI/AAAAAAAADTI/gwyNye77kcg/s400/Job+-+Hekwerk.jpg" width="400" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Studio Job heeft een laatste stap gezet naar de plek waar
zij noodzakelijkerwijs toch wel zouden zijn uitgekomen. Hun werkwijze heeft
altijd al bestaan uit het grotesk uitvergroten van prototypische kenmerken. Als
een postmodern museum dus vraagt om een tafelkleed voor de business lounge, een
ruimte die slechts voor de </span><i style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">happy rich few</i><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">
toegankelijk is, waarom dan niet een groteske verwijzing naar een fantastische
maaltijd onder het genot van klassieke muziek terwijl op de achtergrond mensen
sterven? Waarom mag een hek rond een landgoed in een zeer welgestelde buurt, dan
niet veranderen in het ultieme symbool van de vernietiging van </span><i style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">niet ons soort mensen</i><span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">?</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Job laat slechts zien dat design, net als kunst, een spiegel
kan zijn.</span><o:p></o:p></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-76354819663758522472012-01-06T12:30:00.000+01:002012-01-06T12:30:49.423+01:00Blij met een dood vogeltje<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">De grote boosdoener, de grote filosofische boosdoener is <i>informatie</i>. <i>Informatie </i>is voor de meeste hedendaagse denkers wat <i>res cogitans</i> was voor René Descartes: een manier om over de menselijke geest te kunnen spreken zonder de hindernissen van natuurwetenschappelijke strengheid. Nergens is de kracht van <i>informatie </i>sterker dan in neurologisch - of neuropsychologisch onderzoek en de daaraan gelieerde <i>philosophy of mind</i>. <i>Informatie </i>is daar een kritiekloos geaccepteerde goochelterm, een <i>deus ex machina</i> om gedachtenspinsels met hersenweefsel te verbinden. Zelden laat een beschrijving in termen van informatie of informatieverwerking meer over de menselijke geest of hersenen zien dan het onvermogen om een verschijnsel wetenschappelijk te benaderen. Tijd dus, om deze uitwassen van <i>informatie</i> weg te snoeien.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><a href="https://docs.google.com/open?id=0B9p4qcO1USo8NDBkYzAzODAtNDZhZC00MTAxLTljMTYtYThlNGZmYTRjMTI3" target="_blank">Lees verder...</a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Dit korte essay is verschenen in <i>Qualia</i>, het blad dat wordt uitgegeven door <a href="http://stuffgroningen.nl/" target="_blank">STUFF</a>, de studievereniging van de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen.</span></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-57298976333919909532012-01-06T12:12:00.003+01:002012-01-06T12:13:35.338+01:00Nieuwe website!<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">De website <a href="http://www.liaturches.nl/">www.liaturches.nl</a> is geheel vernieuwd en aangepast. Voortaan kunt u dit blog ook via deze <a href="http://www.liaturches.nl/">site</a> vinden. Daarnaast bevat de website aanvullende elementen, zoals Powerpoint presentaties van workshops en lessen, links over filosofie en foto's. Nieuwe blogs worden daar ook aangegeven onder het kopje "Nieuws".</span></div>
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Welkom dus op <a href="http://www.liaturches.nl/">Liaturches - <i>filosofie</i></a>.</span>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-45647459490038752312011-10-17T09:10:00.002+02:002011-10-17T09:12:25.615+02:00Waarom geen oase van levenskunst?<div style="text-align: justify;">
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-ooxL--TSq34/TpvNvJ8iifI/AAAAAAAADSU/6eTGQ-FxEIU/s1600/Geschiedenis+van+de+waanzin.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 0em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://3.bp.blogspot.com/-ooxL--TSq34/TpvNvJ8iifI/AAAAAAAADSU/6eTGQ-FxEIU/s200/Geschiedenis+van+de+waanzin.jpg" width="126" /></a></div>
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Vanaf ongeveer de zeventiende eeuw is werk, en dan uiteraard het liefst betaald werk, het hoofddoel geworden van mensenlevens. Dat wil zeggen, het is het hoofddoel geworden van <i>gezonde</i> mensenlevens. Zoals Michel Foucault laat zien in zijn boek “Geschiedenis van de Waanzin,” worden vanaf die zeventiende eeuw mensen die niet willen of kunnen werken opgepakt en opgesloten, om te worden hervormd via een uitgekiend rehabilitatieprogramma dat ze weer klaarstoomde voor arbeid. Iemand die niet kan of wil werken is vanaf dan uitschot of excentriek of idioot of alle drie. Een leven zonder werk werd een leven zonder gezondheid. De eerste vraag bij kennismaking werd “Wat doe jij eigenlijk?”, en “Helemaal niets, wat rondhangen en genieten van de natuur” was niet langer een geaccepteerd antwoord.</span><br />
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Hoe anders was het in de tijd van de Griekse filosofen, ruim tweeduizend jaar geleden. In het leven van filosofen zoals Socrates, Diogenes en Epicures draaide het beslist niet om de beslommeringen van een betaalde baan. Dit waren mannen die baadden in vrije tijd, zich met maaltijden lieten betalen voor hun filosofische kunsten of zich
oefenden in een leven met schaarste. Zij zouden ons hebben beschouwd als moderne slaven, van onze vrijheid beroofd door de financiële ketting van hypotheken, leningen, creditcards en belastingen. Werk maakt van onze lichaam en geest knechten. Ons lichaam slijt van het vroege opstaan, forenzen en de sleur van vergaderingen en het klaslokaal. Onze geest wordt gericht naar de bovenmeesters die de financiële wereld beheersen. Zonder uitzondering zijn we ervan overtuigd dat we een arbeidzaam, dus zinvol leven leiden, en dat ten minste enkele van onze leerlingen door ons toedoen goed terecht zijn gekomen: in een leuke baan. Desgevraagd kunnen we tientallen argumenten geven waarom een leven met een baan beter is dan een werkeloos bestaan.</span><br />
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Dat zou allemaal nog niet zo erg zijn, ware het niet dat werkenden het beslist niet kunnen aanzien als iemand op
een alternatieve wijze zijn leven inricht. Zitten vissen langs de waterkant, de eentjes voeren in het park, door de stad slenteren, tegen blikjes schoppen, op een grassprietje sabbelen, een praatje maken met een toevallige voorbijganger, achter de televisie hangen en stiekem gluren naar de lieve buurvrouw, kunnen geen zinvolle elementen van een mensenleven zijn. We worden steeds intoleranter
ten opzichte van de dorpsidioot, de zwerver en de alternatieveling. “Zoek toch een baan!,” roept onze jaloerse geest, “Wie niet werkt, zal ook niet eten (en zeker niet van mijn zuurverdiende geld)!”</span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-AfiNxmL2QMs/TpvRB_wnA-I/AAAAAAAADSc/-rzhoZvH5lo/s1600/Eendjes+voeren.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="http://3.bp.blogspot.com/-AfiNxmL2QMs/TpvRB_wnA-I/AAAAAAAADSc/-rzhoZvH5lo/s320/Eendjes+voeren.JPG" width="320" /></a></div>
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Daarom worden mensen die niet kunnen werken uit de maatschappij gehaald. We leven in een kenniseconomie, en iedereen die achterblijft in kennis of economische bijdrage is dus een bedreiging voor de gezondheid van onze samenleving. Voor deze afwijkende mensen resteert er slechts één mogelijkheid: buitensluiting. Net zoals melaatsen de stad moesten verlaten om de gezondheid van de rest van de bevolking niet aan te tasten, zo moeten de niet-werkenden als een gezwel uit ons midden worden weggesneden. We zijn doodsbenauwd voor besmetting. Welke ouder wil nu dat het niveau in de klas van zijn beloftevolle dochter onderuit wordt gehaald door een gehandicapte dwaas? We willen een leven met een gezond arbeidsethos, om ondertussen te dromen van ons pensioen.</span><br />
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Scholen in het speciaal onderwijs(S.O.) zijn een opvangplaats voor uitgestotenen. Zij ontvangen de leerlingen van wie het gedrag, de gezondheid of geestelijke vermogens ontoereikend zijn om ten volle in de kenniseconomie mee te draaien. S.O.-scholen zouden dus een oase van rust kunnen zijn, een plek waar de duizelingwekkende snelheid van de wereld wordt vertraagd. Leerlingen zouden kunnen worden onderwezen in levenskunst. Ze zouden kunnen leren hoe een zinvol bestaan zonder werk is vorm te geven, een
bestaan in de luwte van de maatschappij. Ze zouden kunnen worden onderwezen in het experimenteren met hun leven: wandelen met de hond, schilderen in het buurthuis, eten met de buren, een boodschap doen voor de basisschool, slenteren over de markt, vissen langs de waterkant. Uiteraard zou hun leven net zo veel pijnlijke momenten kennen als het leven van ons allemaal, en misschien wel
meer. Maar, ze zouden leren hoe de pijn te verdragen en hoe tussendoor ontspannende en zinvolle perioden te creëren. En wellicht zouden hun levens zo kunnen bijdragen aan ons eigen inzicht in onze onvolkomenheden en dwaasheid.</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://appraisalnewsonline.typepad.com/photos/uncategorized/2008/09/19/appraisal_slave.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="2" height="317" src="http://appraisalnewsonline.typepad.com/photos/uncategorized/2008/09/19/appraisal_slave.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Maar zo is het niet, in tegendeel. S.O.-scholen zijn klinieken geworden waarin de etterende wond van een werkloos bestaan zoveel mogelijk gestelpt. Niet levenskunst, maar arbeidstraining en stage staan centraal. Op internet worden foto’s geplaatst van leerlingen die een certificaat hebben gehaald, en misschien wel werk zullen vinden. En ik wed dat de meest succesvol geachte trajectplannen eindigen met “Betaald werk” en een uitroepteken. Met andere woorden, S.O.-scholen zijn geenszins een veilige haven waar degenen rust vinden die niet mee kunnen draaien in de vaart der volkeren. Nee, zelfs op S.O.-scholen worden ze achtervolgd door reken-, taal-
en handvaardigheidsonderwijs gericht op een terugkeer in de kenniseconomie. Uiteraard met de beste bedoelingen, omdat de ouders erom vragen, omdat de inspectie erop afrekent, omdat ze enorm blij zijn als ze een baantje hebben en ook omdat we niets beters kunnen verzinnen.</span><br />
<span style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Zo lopen zelfs S.O.-scholen, kort aangelijnd aan de leiband van de kenniseconomie, van arbeidstraining, naar stageproject, naar leerwerktraject en weer terug. En dat geeft ons, hardwerkende mensen, de mogelijkheid om onze eigen idiotie als volkomen normaal
te beschouwen. Waarvoor dank!</span></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-21932288749286535032011-10-15T13:21:00.002+02:002012-03-28T13:41:32.617+02:00Warm en koud eten<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;">Koude empathie is het ergste dat een mens kan krijgen toebedeeld. Koude empathie is het gevolg van het onvermogen om zich verplaatsen in het leven en de geest van mensen die niet voldoen aan de door massamedia verspreide stereotypen. Uiteraard, hebben we allemaal begrip voor een moeder die na een aardbeving wanhopig op zoek is naar haar jongste dochtertje die op het cruciale moment haar hand had losgelaten. Moeders houden immers, zo leert iedere Hollywoodfilm, zielsveel van hun kinderen. Volgens hetzelfde genre bekoelt vaderliefde iets sneller, zeker als er seksuele of zakelijke belangen in het geding zijn. Daarom begrijpen we de vader die zijn zoontje te laat van de crèche haalt omdat hij nog een stapel dikke dossiers met zijn secretaresse moest doornemen.</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;">We hebben aanmerkelijk meer moeite om ons in te leven in een moeder die op het cruciale moment van de aardbeving de hand van haar verstandelijk gehandicapte dochtertje losliet, of de vader die vanwege de melkplekken op zijn pak en stropdas verzuimt een order binnen te halen. Zoiets doe je toch niet? Hij had zich toch even kunnen omkleden? Het wordt helemaal lastig als ons wordt gevraagd mee te leven met een vrouw die een burka veilig en zelfs seksueel opwindend vindt. We trekken de wenkbrauwen op bij het idee alleen al dat er jonge meiden zijn die bewust loverboys zoeken, om er later vreselijk spijt van te krijgen. En om mannen die door hun vrouw worden mishandeld, moeten we op zijn minst meewarig glimlachen. Dat kennen we niet uit Hollywood.</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;">Volgens de Amerikaanse filosoof Richard Rorty leidt koude empathie tot wreedheid. Nietsontziend spreken we over de burka of over loverboys, en maken we grappen over mannen met blauwe plekken in hun ziel. Gestoorde vrouwen, naïeve pubermeisjes en mietjes hoef je niet met al te veel empathie tegemoet te treden. Ze verdienen een psychologische behandeling, en slechts in die zin medeleven. Dus leidt de behandeling die we ze geven niet zelden tot een wrede vergroting van hun leed.</span></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-EWvhJRgz0QQ/Tplq0aDmAcI/AAAAAAAADSE/SbjUz842MMA/s1600/Alice%2B%2526%2BWhite%2BRabbit.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;"><img border="0" height="275" src="http://3.bp.blogspot.com/-EWvhJRgz0QQ/Tplq0aDmAcI/AAAAAAAADSE/SbjUz842MMA/s320/Alice%2B%2526%2BWhite%2BRabbit.JPG" width="320" /></span></a></div>
<div style="text-align: center;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;">Dankzij Walt Disney zitten dieren gevangen in dezelfde <i>wreedheidsparadox</i>: op grond van een empathie ontwikkeld in relatie tot <i>Dombo</i>, <i>Babe</i> en <i>The Lion King</i> zijn we dieren gaan zien als redelijke wezens, die domme en gemene circusartiesten, boeren, en jagers in medemenselijkheid ver overtreffen. Tegelijkertijd zijn we circusartiesten, boeren en jagers gaan verachten om hun beneden gemiddelde intelligentie en gewetenloze moordneigingen. De <i>Partij voor de Dieren</i>, het <i>Dieren Bevrijdingsfonds</i>, en <i>Stichting Lekker Dier</i> drijven zo op een dubbele dosis koude empathie. Enerzijds doen ze gedomesticeerde en wilde dieren hopeloos te kort, anderzijds ontmenselijken ze beroepsgroepen die sedert duizenden jaren hecht met dierenlevens zijn verbonden. Thieme en Graus blinken uit in wreedheid. Diederik Stapel en Roos Vonk verzonken in ijskoude empathie met hun vooronderstelling dat vleeseters grotere hufters zijn dan vegetariërs.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;"> </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-YoP_k2kD-i8/Tplr9WsNhKI/AAAAAAAADSM/Aw23qo886wg/s1600/Wit+konijn.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;"><img border="0" height="214" src="http://3.bp.blogspot.com/-YoP_k2kD-i8/Tplr9WsNhKI/AAAAAAAADSM/Aw23qo886wg/s320/Wit+konijn.JPG" width="320" /></span></a></div>
<div style="text-align: center;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;">Er was niet zoveel mis met de boerderijplaat van Jetses. De meeste boeren gaan op een door en door liefhebbende wijze met hun dieren om. Ze verzorgen, voeden en slachten op een manier die aansluit bij de geest en waardigheid van hun beesten. Dieren zijn er nu eenmaal ook om te worden uitgemolken en opgegeten. Natuurlijk, er zijn ook onder boeren grote hufters, net zoals er in de wetenschap oplichters en in de politiek populistische charlatans zijn. Maar, het grote dierenleed van onze samenleving wordt niet zozeer veroorzaakt door deze rotte appels uit het boerenbedrijf, maar door wetenschappers en politici die samen met het grote publiek zijn opgegroeid voor de videorecorder met banden van Disney. Daardoor, en alleen daardoor, ervaren we Tinkebell die een hond fileert als wreder dan Thieme die een boerengezin kapot maakt.</span></div>
<div style="text-align: center;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS',sans-serif;"><iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.youtube.com/embed/H0yIOInAhAU?feature=player_embedded' frameborder='0'></iframe></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-24191156311031060792011-09-04T17:03:00.002+02:002011-09-04T17:04:00.534+02:00Hooggeleerde prietpraat<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">In het laatste nummer van de <a href="http://www.academischeboekengids.nl/do.php?a=show_visitor_home"><i>Academische Boekengids</i></a> schrijft Douwe Draaisma een mooi artikel over grensoverschrijdingen in wetenschap, <a href="http://www.academischeboekengids.nl/do.php?a=show_visitor_artikel&id=1188"><i>It’s all right, I am a doctor</i></a>. Draaisma betoogt dat emeriti, en dan met name medici, zich al te gemakkelijk en zelfs met een zeker dedain op het terrein van andere wetenschappen begeven. Als voorbeelden bespreekt hij Pim van Lommel en Dick Swaab. Beiden maken in hun bestsellers, <i>Eindeloos Bewustzijn</i> en <i>Wij zijn ons brein</i>, een uitstap naar vakgebieden waarop zij beslist niet zijn geschoold. “[M]ijn ontzag voor de cardioloog Van Lommel en de neuroloog Swaab is groot. Wat is dan het probleem? Het probleem is dat het ene boek niet over cardiologie gaat en het andere niet over neurologie,” schrijft Draaisma, om vervolgens een vileine incisie te maken in het werk van Van Lommel. De kwaliteit van de excursies die Van Lommel zich in <i>Eindeloos Bewustzijn</i> permitteert naar kwantumfysica en geschiedschrijving zou een sterk argument zijn om een eerstejaarsstudent te vragen een andere studie te kiezen, of in ieder geval zo snel mogelijk de het-is-maar-een-werkstuk-instelling van het VWO te verlaten. Wetenschappers mogen geen aantoonbare onzin verkondigen, zelfs artsen niet.</span></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/--ck3R-bArOU/TmOQ4bDGKgI/AAAAAAAADR0/EdnVdRPtcWE/s1600/Swaab.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="180" src="http://2.bp.blogspot.com/--ck3R-bArOU/TmOQ4bDGKgI/AAAAAAAADR0/EdnVdRPtcWE/s320/Swaab.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Het <i>NRC Handelsblad</i> van 2 augustus vroeg Swaab en Van Lommel naar een reactie op het stuk van Draaisma. Van Lommel ergert zich aan de toon van Draaisma: “Zelf heb ik nooit iets negatiefs over Draaisma of Swaab gezegd. […] De hersenen produceren het bewustzijn niet, maar zorgen dat je het ontvangt en ervaart.” (Dit laatste is Van Lommels uitstapje naar de filosofie, waarover later meer.)</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Swaab, die er in het artikel van Draaisma iets beter vanaf komt, wil vooral specifiekere kritiek op zijn boek: “[A]ls [Draaisma] zegt dat ik geen mening mag geven over onderwerpen binnen de psychologie, filosofie, criminologie etc., dan moet hij aantonen waar ik fout zit - niet alleen: daar zit een hek omheen.”</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">“Daar heeft hij wel gelijk in” reageert Draaisma in het<i> NRC</i>.</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Omdat die gerichte kritiek op Swaab in het artikel van Draaisma ontbreekt, en omdat ik er afgelopen maand tijdens zijn optreden in VPRO’s <i>Zomergasten</i> weer eens om zat te gniffelen, volgt nu een illustratie van de filosofische ongeschooldheid van Swaab.</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Swaab heeft de titel van zijn boek, naar eigen zeggen, beslist niet metaforisch bedoeld. Wij zijn letterlijk ons brein. Bij <i>Pauw en Witteman<a href="http://pauwenwitteman.vara.nl/Fragment-detail.1548.0.html?&tx_ttnews%5Btt_news%5D=18243&cHash=83cb14eaf4eb7837c77bd7b8aa083c55"></a></i> zei Swaab eerder: “De rest van het lichaam dient uitsluitend om dat brein te voeden en van zuurstof te voorzien, voort te bewegen en nieuwe breinen te maken.” Nu ben ik het wat dit betreft hartgrondig oneens met Swaab. Waarom zou mijn brein niet gewoon een orgaan kunnen zijn zoals andere organen? Als ik hardloop, of mij voortplant, doe ik dat dan uitsluitend voor mijn hersenen? Maar ik ga er, volgens een goed filosofisch gebruik, even vanuit dat Swaabs uitgangspunt klopt, om vervolgens te bekijken hoe dit uitgangspunt zich verhoudt tot andere beweringen van Swaab. Dus, wij zijn ons brein, en meer specifiek, ik ben mijn hersenen.</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Op de website van <i>Zomergasten </i>staat: “In de vorig jaar verschenen bestseller Wij zijn ons brein schrijft [Swaab] dat niet de mens het brein stuurt, maar het brein de mens, waarmee hij in vergaande mate het bestaan van een vrije wil ontkent.” In het programma <i>God bestaat niet</i> (RVU) wordt Swaab geïnterviewd door Paul Jan van de Wint:</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><i><br /></i></span>
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><i>Sturen wij onszelf met ons bewustzijn?</i><br />Nee, ik denk dat het bewustzijn achter onszelf aanloopt. We doen dingen en zijn het ons een fractie van een seconde later bewust. En omdat we het ons bewust zijn, waardoor we de volgende keer dat mee berekenen dat als we dat doen dan zou er wel eens dat en dat de uitkomst van kunnen zijn. Dus dat bewustzijn dat er achteraan holt heeft wel nut, maar voor de volgende keer.<br />
<br />
<i>Hoe nemen we beslissingen dan?</i><br />
Als een heel complexe computer die gevormd is, enerzijds vanuit de genetische basis die gelegd is, en anderzijds vanuit de omgeving en de ontwikkeling die we hebben doorgemaakt. We komen in een bepaalde situatie en die computer berekent dan de beslissing op basis van de beste mogelijkheden, de beste kansen.<br />
<br />
<i>Dus onze hersenen hebben al een beslissing genomen voordat we ons daar bewust van zijn?</i><br />
Ja, dat bewustzijn dat hobbelt achter de beweging aan.<br />
<br />
<i>En daardoor lijkt het net of we zelf die beslissing hebben genomen?</i><br />
Ja, daardoor hebben we het idee dat we dat zelf doen.<br />
<br />
Swaab reageerde tijdens <i>Zomergasten </i>ook instemmend toen Jelle Brandt Corstius hem vroeg: “Is dat niet erg pessimistisch, het idee dat ons brein alles voor ons beslist? Dan hebben we geen vrije wil meer…” Brandt Corstius wilde dat niet geloven, maar volgens Swaab is er op grond van wetenschappelijk onderzoek geen andere conclusie mogelijk.</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Maar dat is vreemd, want als ik mijn hersenen ben, en mijn hersenen nemen beslissingen, dan ben <i>ik </i>het toch die beslissingen neemt?! Als mijn hersenen verantwoordelijk zijn voor mijn beslissingen, dan ben <i>ik </i>toch verantwoordelijk voor mijn beslissingen, en niet mijn bewustzijn? Als de beslissingen van mijn hersenen worden bepaald door de omgeving waarin ik mij bevind, de ontwikkeling die ik in mijn leven heb doorgemaakt, en de ontwikkeling die de soort waartoe ik behoor in de evolutie heeft doorgemaakt (mijn genetische basis), waar heb ik dan sowieso nog een vrije wil voor nodig? Om iets te doen dat nergens, echt helemaal nergens, op slaat? Juist dat lukt prima zonder vrije wil. Als het bewustzijn achter de beweging van de hersenen aan hobbelt, “achter onszelf”, dan heeft mijn bewustzijn dus weinig met mijzelf te maken. Ik ben immers mijn brein, toch?! En, hoe verhoudt dat bewustzijn zich dan tot mij, tot mijn hersenen? Is dat een soort ontvangsttoestel van de hersenen, zoals mijn televisie weergeeft wat er in omroepland gebeurt? Van Lommels opvatting, maar dan in omgekeerde richting? En, als het bewustzijn nut heeft voor een volgende keer, ontvangen de hersenen dat bewustzijn dan weer, precies zoals Van Lommel zegt?</span><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-QD9BIEQttmo/TmOSlExlNAI/AAAAAAAADR4/C7G2alE96a0/s1600/Pim+van+Lommel.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-QD9BIEQttmo/TmOSlExlNAI/AAAAAAAADR4/C7G2alE96a0/s320/Pim+van+Lommel.jpg" width="239" /></a></div>
<br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Draaisma heeft gelijk. Swaab en Van Lommel stuntelen net zo met filosofische vraagstukken als middelbare scholieren met hun eerste liefde. Daarin schuilt wellicht ook de populariteit van hun boeken. Het is voor lezers erg moeilijk om het onderscheid te zien tussen boeken waarin wetenschappelijk gedachtegoed wordt gepopulariseerd, en boeken waarin wetenschappers borrelpraat verwarren met filosofie. En ja, Draaisma heeft nogmaals gelijk: Hierin schuilt een belangrijke taak voor de <i>Academische Boekengids</i> (maar wat mij betreft ook voor het <i>NRC Handelsblad</i>, <i>Teleac </i>en <i>NTR</i>). De vraag blijft echter of lezers die gretig Swaab en Van Lommel verslinden überhaupt wel zijn geïnteresseerd in wetenschappelijk doorwrochte bewustzijnsfilosofie.</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">Is hooggeleerde borrelpraat in de meeste gevallen niet genoeg?</span><br />
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">• <a href="http://www.academischeboekengids.nl/do.php?a=show_visitor_artikel&id=1188">Lees hier het artikel van Draaisma in de <i>Academische Boekengids</i></a><a href="http://www.academischeboekengids.nl/do.php?a=show_visitor_artikel&id=1188">.</a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">• <a href="http://pauwenwitteman.vara.nl/Fragment-detail.1548.0.html?&tx_ttnews%5Btt_news%5D=18243&cHash=83cb14eaf4eb7837c77bd7b8aa083c55">Bekijk hier het interview met Swaab in<i> Pauw en Witteman</i></a><a href="http://pauwenwitteman.vara.nl/Fragment-detail.1548.0.html?&tx_ttnews%5Btt_news%5D=18243&cHash=83cb14eaf4eb7837c77bd7b8aa083c55">.</a></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;">• <a href="http://www.youtube.com/watch?v=hGJVZ4ZweiQ">Bekijk hier met interview van Van de Wint met Swaab.</a></span>
</div>
Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-61342238332337031282011-07-04T09:55:00.006+02:002011-07-07T22:58:05.279+02:00Het digitale ontij<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">In 2010 hield de journalistiek op te bestaan. Niet iedereen had dit onmiddellijk in de gaten. Kranten bleven nog jarenlang verschijnen, televisiejournalisten bleven journaals verzorgen alsof er niets aan de hand was, en in Groningen trachtten Henk Blanken en Kees de Vey Mestdagh in een lezing voor het <i>Studium Generale</i> het tij alsnog te keren. Maar, het wereldwijde digitale tij van snelheid en beeld was allang over de dijken geslagen, en had het door journalisten ingepolderde land verzwolgen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">Blanken, adjunct-hoofdredacteur van het <i>Dagblad van het Noorden</i>, en De Vey, hoofd afdeling Recht en ICT van de Rijksuniversiteit Groningen, reageerden in hun lezing op de commotie die was ontstaan door onthullingen van de website <i>WikiLeaks</i>. Op <i>WikiLeaks.com</i> werden honderdduizenden <i>top-secret</i> e-mails geplaatst van diplomaten. Uiteraard waren deze documenten niet vrijwillig ter beschikking gesteld, maar via een klokkenluider in handen gekomen van <i>WikiLeaks</i>. De wereld smulde van de documenten. Eindelijk kon met eigen ogen worden gelezen wat diplomaten schreven over de landen waarin en de mensen met wie ze verkeerden. Maar Blanken en De Vey waren niet onder de indruk.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">Blanken betoogde uitvoerig dat journalisten meer doen dan documenten onthullen. Journalisten, of zoals Blanken zei “<i>echte</i> journalisten”, doen aan <i>waarheidsvinding</i>. Blanken herhaalde deze boodschap zo vaak dat het voor iedere toehoorder duidelijk werd dat het hier niet ging om een filosofische analyse, maar om het langzamerhand verstommende evangelie van een analoge journalist. Want, noch bij <i>WikiLeaks</i>, noch bij <i>Twitter</i>, noch bij <i>Youtube</i> was waarheidsvinding zinvol. Niemand betwijfelde namelijk de echtheid van op <i>WikiLeaks</i> onthulde documenten. Natuurlijk waren ze echt. Niemand vroeg zich ooit af of de tienduizenden tweets ten tijde van de onrust in de Arabische wereld echt van opstandelingen afkomstig waren. Natuurlijk waren ze dat. Niemand dacht bij het zien van schokkende onthoofdingen of gewelddadige politieoptredens, dat het in scène gezette, goed geregisseerde filmopnamen betrof. De snelheid waarmee beelden op <i>Youtube</i> beschikbaar kwamen, de ongekende hoeveelheid twitterende bronnen, en de onwerkelijke omvang van het diplomatiek materiaal maakten de waarheidsvraag overbodig.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">In de 18e en 19e eeuw hadden journalisten het primaat op Waarheid van de kerk overgenomen. Na duizenden jaren Waarheid van de Schrift, volgenden honderden jaren Waarheid van de Drukpers. Pausen werden vervangen door Magnaten, het Edict van Nantes door de Code van Bordeaux. Maar ook Journalistieke Waarheid bleef problematisch. Vaak waren er slechts één of twee bronnen, en nog vaker slechts één journalist om die bronnen te openbaren. Wat zou er zijn gebeurd als de honderdduizenden documenten niet in handen waren gevallen van Julian Assange (de grote man achter <i>WikiLeaks</i>), maar in handen van het <i>Dagblad van het Noorden</i>? Hadden we dan maanden moeten wachten totdat Henk Blanken er een leuk overzichtsartikeltje aan wijdde?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">Kees de Vey Mestdagh speelde tijdens zijn lezing de andere troef van het Analoge Evangelie. “<i>WikiLeaks</i> brengt niets <i>nieuws</i>,” zo verzuchtte hij talloze malen, “De foto’s en video’s die <i>WikiLeaks</i> openbaarde bevestigden slechts wat we al wisten.” Wat bedoelde De Vey hiermee? We weten dat Osama bin Laden dood is, dus de foto’s maken niets meer uit? Ik weet dat mijn vrouw het doet met de buurman, dus wat voegen videobeelden dan nog toe? Wat voegen foto’s en videobeelden überhaupt toe aan een reeds bekende boodschap?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">Het antwoord: Waarheid. In ons digitale tijdperk bestaat waarheid bij de gratie van beelden, het liefst zoveel mogelijk en zo snel mogelijk. Een gelekte video vanuit een aanvalshelikopter, bewakingscamera’s die Yolante vangen of foto’s van het kapotte hoofd van Osama voegen waarheid toe aan de lettertjes van analoge journalisten. De pen is machtiger dan het zwaard, de drukpers kent meer gewicht dan de pen, maar waarheid bestaat slechts in het digitale licht.<span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">Dat besef deed aan het begin van de 21ste eeuw eventjes pijn.</span></span></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-41186050652833672502010-10-31T21:31:00.012+01:002010-11-01T23:32:42.539+01:00Heeft lateralisatie betekenis?<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">Om de menselijke geest, onze hersenen, ons denken en bewustzijn, te kunnen bestuderen zullen we ons moeten ontworstelen aan de computermetafoor. Dat zal niet meevallen. Sinds de 17e eeuw zijn de grootste wetenschappelijke successen geboekt door verschijnselen te beschrijven als mechanische, rekenkundige processen. Dat geldt vooral voor de natuurwetenschappen. Maar, ook in de menswetenschappen is de zogenaamde <i>mechanisering van het wereldbeeld</i> niet zonder succes gebleven. De menselijke hersenen werden achtereenvolgens gezien als een klok, een stoommachine, telegraafsystemen en tenslotte als een computer. De zintuigen leveren de input, de hersenen verwerken de informatie en het lijf en de spieren verzorgen de output. Een zowel elegant, als begrijpelijk schema, tenminste, voor hen die zich in het digitale tijdperk bewegen.</span></div><div style="text-align: justify; font-family: 'trebuchet ms'; ">Maar er verschijnen steeds meer scheuren en barsten in dit paradigma. De computermetafoor verliest haar glans. De voornaamste reden hiervoor is dat verschijnselen in de hersenen, blootgelegd door moderne scanapparatuur, zich niet eenvoudig laten vangen in termen van informatiestromen en berekeningsmodules. Er zijn nieuwe metaforen nodig, nieuwe wiskundige modellen. Het is nog niet duidelijk welke kant deze ontwikkeling op zal gaan, maar als ik geld zou mogen inzetten zou ik de dynamische systeemtheorie kiezen.</div><div style="text-align: justify; font-family: 'trebuchet ms'; ">In het essay <a href="https://docs.google.com/fileview?id=0B9p4qcO1USo8NWFhZjg3MDYtZWZmZi00MzM0LTk0MGEtNmEwNzNlOWIzYTYw&hl=nl"><i>Heeft lateralisatie betekenis?</i></a> onderzoek ik of het verschil tussen linker- en rechterhersenhelft kan worden gebruikt om nieuwe wegen in te slaan in de filosofie en wetenschap van de geest. Bij een computer maakt het niet uit waar informatieverwerkende modules zich bevinden. Als bij mensen plaatsing in het lichaam en koppeling aan de ledematen er wel degelijk toedoet, kunnen lateralisatieverschijnselen dus dienen als een aanzet voor nieuwe theorievorming. Hoe die nieuwe theorie er precies uit zal zien, zullen we helaas pas achteraf weten.</div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span"><br /></span></div><div style="text-align: justify;font-family: 'trebuchet ms'; "><a href="https://docs.google.com/fileview?id=0B9p4qcO1USo8NWFhZjg3MDYtZWZmZi00MzM0LTk0MGEtNmEwNzNlOWIzYTYw&hl=nl">Klik hier voor het essay <i>Heeft lateralisatie betekenis?</i></a><br /><br />Dit essay heb ik op 29 oktober 2010 gepresenteerd in de collegereeks <i>Lateralisatie en Cognitie</i> van de Seniorenacademie Groningen. <a href="https://docs.google.com/fileview?id=0B9p4qcO1USo8Y2M2NTI3MGEtY2MzOS00MGI0LWEwZjktODU4OTFjMWVlNGRi&hl=nl">Klik hier voor de bijbehorende Powerpoint presentatie.</a><br /><br />De website van deze collegereeks is <a href="http://www.cultuurencognitie.nl/" style="font-family: 'trebuchet ms'; ">Cultuur en Cognitie</a><span class="Apple-style-span">.</span></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-6353281207017419592010-09-25T18:33:00.008+02:002010-09-25T19:12:13.686+02:00Als de goden zich vergissen<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span">Wat nu, als de goden zich vergissen? Of, sterker nog, wat als God zich zo nu en dan vergist? Wat als God op de </span><i><span class="Apple-style-span">Dag des Oordeels</span></i><span class="Apple-style-span"> een verschrikkelijke inschattingsfout zou maken? Terwijl de mensenschare aan hem voorbij trekt en aan een ieder het loon voor haar of zijn leven wordt toebedeeld, verbant God een devote Christen, met een onbesproken leven, voorgoed naar de binnenste duisternis, de plek van geween en tandengeknars. Hoewel God overtuigd is van de juistheid van zijn daad – Hij is tenslotte God – weten alle andere denkenden dat God er naast zit. Sommige protesteren zelfs, maar God laat zich niet vermurwen. Hij acht zijn oordeel Juist.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span">Als God zich zou kunnen vergissen, dan zou zelfs in de ogen van de diepst gelovige Christenen het oordeel van een Goede God onrechtvaardig kunnen zijn. Daarmee zou tegelijkertijd een de pijlers onder de menselijke rechtspraak ineenstorten. Gods Alwetendheid is immers de noodzakelijke voorwaarde voor ultieme rechtvaardigheid. Als al te menselijke rechters zich vergissen, garandeert de </span><i><span class="Apple-style-span">Dag des Oordeels</span></i><span class="Apple-style-span"> het herstel van Rechtvaardigheid. Veroordeelde onschuldigen en vrijgesproken misdadigers worden aan het einde der tijden feilloos afgerekend.<br /><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TJ4rBS-t9gI/AAAAAAAADPA/KWa-aimlqYo/s1600/De+Dag+des+Oordeels.JPG"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 233px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TJ4rBS-t9gI/AAAAAAAADPA/KWa-aimlqYo/s400/De+Dag+des+Oordeels.JPG" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5520897494477567490" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span">Maar, op het moment dat we God hebben gedood, of op het moment dat de hemel domweg leeg blijkt te zijn, vervalt deze ultieme garantie. Fouten in de rechtspraak worden dan nimmermeer teniet gedaan. En aangezien aardse rechters nooit onfeilbaar zijn, zullen er dus misdadigers voor eeuwig ongestraft rondlopen en onschuldigen zonder kans op wederopstanding opgehangen worden. Het pijnlijkste moment in ieder seculariseringsproces is het moment waarop het besef doordringt dat we voor rechtvaardigheid afhankelijk zijn van onze medemens. Niet God neemt de maat, maar meester Visser, of Dr. Phil of Albert Verlinden. Wat helpt een zuiver geweten ons, als we een menselijke jury niet weten te overtuigen?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span">Maar deze pijn van het publiek valt in het niet bij de pijn van de rechters zelf. Als er geen God meer is om fouten te herstellen, als zij er moederziel alleen voor staan, met hoeveel gemoedsrust zouden rechters dan nog ingrijpende beslissingen nemen? De pijn van dit besef, het besef dat zij fouten maken die tot in de eeuwigheid niet zullen worden hersteld, wordt nog verhevigd door het besef dat het publiek hun hachelijke situatie begrijpt. Dit brengt rechters ertoe hun positie verzwakken. Om met vertrouwen een vonnis uit te kunnen spreken moet de door God verlaten zetel moet opnieuw worden ingenomen, het liefst door een instantie die door het publiek wordt geaccepteerd.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TJ4rlLG8ASI/AAAAAAAADPI/b9nkPcju9e8/s1600/Rechters.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 275px; height: 183px; " src="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TJ4rlLG8ASI/AAAAAAAADPI/b9nkPcju9e8/s320/Rechters.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5520898110839849250" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span">Wetenschap en techniek waren goede kandidaten. Maar het probleem is dat wetenschappers en technici zichzelf allerminst onfeilbaar achten. Zij vertrouwen hun eigen oordelen slechts tot aan moment van falsificatie. Zij weten als geen ander dat tussen feiten en oordelen interpretaties schuilgaan die niemand verder kan funderen. In tegenstelling tot God hebben wetenschap en techniek geen eeuwigheidswaarde.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span">Daarom heeft de rechterlijke macht rechtstreeks haar toevlucht gezocht tot het publiek. Rechters die hun kunsten op televisie vertonen, programma’s waarin leken worden uitgenodigd om mee te beslissen, videobeelden vanuit politieauto’s, en triomfantelijke berichten waarin rechterlijke dwalingen breed worden uitgemeten, plaatsen feitelijk het publiek in de zetel van God. Peter R. de Vries is daarom geenszins een luis in de pels van de rechterlijke macht. Integendeel, hij is de enige garantie voor rechterlijke gemoedsrust en zelfvertrouwen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://pauwenwitteman.vara.nl/typo3temp/pics/94c592088b.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 480px; height: 270px; " src="http://pauwenwitteman.vara.nl/typo3temp/pics/94c592088b.jpg" border="0" alt="" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span">De Dag des Oordeels is de dag waarop de rechtsgang op televisie komt. Met een beetje geluk, kraait er geen haan naar, en blijft het stil tot in de Eeuwigheid. En mocht het publiek een rechterlijke dwaling over het hoofd zien, dan is het </span><i><span class="Apple-style-span">eigen schuld, dikke bu</span>lt</i>.</div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-25551474647569698572010-09-13T09:33:00.011+02:002010-09-13T15:24:05.708+02:00Een memento door Remco Ekkers<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:'trebuchet ms';">'Memento' is een fraai Engels woord: "an object kept as a reminder of a person or event". In het Nederlands zou dat een 'aandenken' zijn, eveneens een prachtig woord. Een aandenken is een voorwerp dat aan een gebeurtenis of persoon herinnert. Maar een aandenken kan ook iets anders zijn dan een voorwerp. Een litteken kan een aandenken zijn aan een vechtpartij. Een tatoeage kan een aandenken zijn aan een familielid. Een pijnlijke hand herinnert aan een dronken bui. Een tinteling in de buik doet een verloren liefde herbeleven. Een aandenken kan eigenlijk alles zijn dat aan een gebeurtenis of een persoon (of een club, of een ...) herinnert.</span></div><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TI3g5yFk0hI/AAAAAAAADO4/9pRjZ9XyUEg/s1600/aandenken+zwangerschap.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 246px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TI3g5yFk0hI/AAAAAAAADO4/9pRjZ9XyUEg/s320/aandenken+zwangerschap.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5516312401901048338" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In de film </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Memento</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> verliest de hoofdpersoon (Leonard) het vermogen om nieuwe herinneringen aan te maken, </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">anterograde amnesie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Na een paar minuten zijn verse ervaringen voor goed uit zijn geest verdwenen. Mensen die hij na zijn geheugenverlies ontmoet blijven vreemden voor hem. Leonard gebruikt aandenkens om een geheugen op te bouwen. Polaroidfoto's, korte teksten en tatoeages vormen voor Leonard breinprothesen waarmee hij zijn gebrek enigszins compenseert. Leonards geheugen bevindt zich daardoor niet in zijn hoofd, maar in zijn aandenkens.</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TI3gTHKiX1I/AAAAAAAADOw/f2ocG0WqlAc/s1600/Memento.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 224px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TI3gTHKiX1I/AAAAAAAADOw/f2ocG0WqlAc/s320/Memento.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5516311737544105810" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Externalisten menen dat wat voor Leonard geldt niet meer is dan een grensgeval. Leonard's geheugen ontbeert inderdaad enkele nuttige neurale componenten, maar ook bij mensen zonder anterograde amnesie bevindt het geheugen zich voor een belangrijk deel in aandenkens. Het lijf en de omgeving zijn onmisbare onderdelen van het geheugenproces. Wat Leonard doet, doet iedereen. Zonder dat we er bij stilstaan gebruiken we lijf, versierselen, aankleding, objecten en omgeving als aandenkens om ons geheugen inhoud te geven. Ik zal dit, als eerbetoon aan de film, aanduiden met </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">het memento-principe</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Haal onze aandenkens weg, en ook wij houden bitter weinig geheugen over.</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Ik ken geen krachtiger weergave van het memento-principe dan het gedicht </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Terug</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> van Remco Ekkers. Het hangt ingelijst bij mij in huis, als meta-aandenken.</span></span></div></span><blockquote><div style="text-align: justify;"><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Terug</span></b></i></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Je was het gras vergeten maar</span></i></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">dit is een geur uit je jeugd.</span></i></span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Je zat op je hurken en</span></i></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">opeens kwam het woord.</span></i></span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Toen je voelde aan die bloem</span></i></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">ook de naam van de vlinder.</span></i></span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Tussen alle groen rode daken</span></i></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" font-style: normal; font-family:Georgia, serif;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">jouw felste herinnering.</span></i></span></div></span></i></blockquote><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">Ekkers schreef het gedicht voor iemand die na een lange tijd terugkwam in het land van haar jeugd. Ze was het gras vergeten, maar de geur liet het haar herinneren. Het woord kwam terug toen ze hurkte. De aanraking van de bloem bracht de naam van de vlinder. Geuren, haar gehurkte lijf en de aanraking van de bloem zijn net zo hard onderdeel van haar herinneringsproces als haar hersenen. Want hier, in Nederland, was ze immers het gras vergeten, zoals Ekkers schrijft, net als de naam van de vlinder.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TI3f9lURhnI/AAAAAAAADOo/10CjKPOiF-0/s1600/Groen+rode+daken.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 174px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TI3f9lURhnI/AAAAAAAADOo/10CjKPOiF-0/s320/Groen+rode+daken.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5516311367680886386" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">De laatste twee regels van het gedicht zijn wonderschoon voor liefhebbers van het memento-principe. "Tussen alle groen rode daken jouw felste herinnering". Het woord 'felste' is om drie redenen sterk gekozen. Ten eerste omdat het aangeeft dat herinneringen zeer intens kunnen zijn, en niet slechts een afgeleide onmiddellijke ervaringen. Daarnaast omdat het laat zien dat dergelijke herinneringen nooit in al hun hevigheid kunnen ontstaan in het brein alleen, maar slechts te midden van het memento van groen rode daken. Ekkers schrijft 'felste' en niet 'felle'. Tenslotte geeft het woord 'felste' ook de intense pijn aan waarmee een levendige herinnering gepaard kan gaan. Tussen alle groen rode daken keert ook een pijn terug die je wellicht liever had vermeden. Zo laat het memento-principe ons balanceren tussen de drang om terug te keren en te bewaren, en de angst om pijn te lijden.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">• <a href="http://home.planet.nl/~ekker036/">Homepage van Remco Ekkers</a></div></span>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-10705535748778528882010-08-11T12:20:00.011+02:002010-08-11T13:14:57.908+02:00Onbeperkt en oneindig<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Al fietsend door Nederland kwamen we op een goede donderdag aan in Gouda. De rit naar Gouda was wonderschoon, in de zon langs de Amstel en op smalle wegen door plassen omzoomd met rietkragen. De rit was ook iets langer dan gepland, en er was in Gouda geen hotelkamer meer voor handen. Althans, geen gewone hotelkamer voor drie personen. Zo belandden mijn twee zoons en ik in de bruidssuite van hotel </span><a href="http://www.hotelgouda.nl/"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De Utrechtse Dom</span></i></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Het gebruikelijke ritueel van de kamer besnuffelen, languit op bed neerstorten, douchen en fris aankleden nam derhalve iets langer in beslag dan normaal. Zo vaak vertoeft een mens immers niet in een bruidssuite.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGJ9XK0m02I/AAAAAAAADOA/rI3-HtCYaPc/s1600/Suite+in+hotel+De+Utrechtse+Dom.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 150px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGJ9XK0m02I/AAAAAAAADOA/rI3-HtCYaPc/s320/Suite+in+hotel+De+Utrechtse+Dom.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5504099531595633506" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dus het was laat toen we enigszins uitgehongerd het stadje inliepen. Vlak achter het hotel passeerden we </span><a href="http://www.lacubanita.nl/"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">La Cubanita</span></i></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">: “Bij La Cubanita kun je terecht voor overheerlijke tapas en een fantastisch Cubaanse sfeer. Compleet met salsamuziek!” Er stond een bord aan de weg, dat ons attent maakte op een uitgelezen mogelijkheid om onze lege magen te vullen. “COMANLO TODO! Op maandag t/m donderdag kunt u onbeperkt tapas eten voor € 17,50 p.p.” De ogen van mijn jongste zoon werden groter:</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">“Pap! Oneindig tapas eten! Zullen we…?”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">We namen kort de andere opties door, maar dit was verreweg de beste. Na een tactiekbespreking (niet te veel drankjes, rustig eten en geen toetjes) gingen we buiten aan een tafeltje zitten.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGKBsMKccPI/AAAAAAAADOI/JvGQF9Axl4E/s1600/La+Cubanita+in+Gouda.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 214px; height: 320px; " src="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGKBsMKccPI/AAAAAAAADOI/JvGQF9Axl4E/s320/La+Cubanita+in+Gouda.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5504104290779427058" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Een filosofisch detail bleef echter door mijn hoofd spoken. Op het bord aan de weg stond “</span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Onbeperkt</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> tapas eten”, terwijl mijn jongste het “</span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Oneindig</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> tapas eten” had genoemd. Was er een verschil? Gingen we nu onbeperkt of oneindig tapas eten?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Aristoteles (384 – 322 voor Christus) bracht een onderscheid aan tussen </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">actueel</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> en </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">potentieel</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> oneindig. Dit onderscheid wordt over het algemeen als vrij lastig ervaren, maar de tapasmaaltijd in </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">La Cubanita</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> werkte zeer verhelderend. Onbeperkt tapas eten wil namelijk zeggen dat na ieder geserveerd en opgegeten schaaltje tapas een nieuwe kan worden toegevoegd. Zo ontstaat een reeks tapasgerechten die in principe altijd door kan gaan, maar die in werkelijkheid natuurlijk een keer stopt. Onbeperkt tapas eten is dus slechts potentieel oneindig tapas eten.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Onbeperkt tapas eten is, gelukkig voor de restauranthouder, nooit actueel oneindig tapas eten. Aan iedere onbeperkte tapasmaaltijd komt een eind, al had dat niet gehoeven. “Echt niet meer?”, vroeg de serveerster vriendelijk nadat wij hadden meegedeeld dat we tjokvol zaten. De grote vraag is uiteraard of er ook actueel oneindige tapasmaaltijden of andere reeksen bestaan. Aristoteles worstelde al met dit probleem.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGKCBUhBmvI/AAAAAAAADOQ/JbIzbVFWaM0/s1600/Aristoteles.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 266px; height: 320px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGKCBUhBmvI/AAAAAAAADOQ/JbIzbVFWaM0/s320/Aristoteles.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5504104653798873842" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Heel in het algemeen zou je kunnen zeggen dat reëel, in werkelijkheid, bestaande reeksen onbeperkt kunnen zijn, maar nooit (actueel) oneindig. Zelfs het heelal is, net zoals onze tapasmaaltijd, onbeperkt groot, maar niet oneindig. Als je naar het einde van het heelal reist, wordt er automatisch een stukje heelal toegevoegd, alsof een Hemelse Serveerster blijft bedienen zonder dat u extra hoeft te bestellen. Echte oneindigheden, actuele oneindigheden, komen alleen voor in wiskunde en theologie. De verzameling van alle gehele getallen (0, 1, 2, 3, enzovoort) is oneindig groot. Je kunt onbeperkt doorgaan met tellen, dus als je alle potentiële getallen tegelijk in een bak gooit, krijg je een actueel oneindig grote verzameling. Zo denken vele wiskundigen er althans over. En God is natuurlijk oneindig in alle opzichten (Spinoza: </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">ens absolute infinitum, een volstrekt oneindig zijnde</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">).</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Op grond van deze overwegingen moest ik mijn jongste corrigeren, zoveel zal u inmiddels duidelijk zijn. De tapasmaaltijd was goddelijk, maar niet Goddelijk.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">“We hebben niet oneindig tapas gegeten. We hebben onbeperkt tapas gegeten.”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">“Wat jij wil, pap. Het was in ieder geval erg lekker.”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">“Ja, maar niet oneindig lekker!”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">“We hebben fietsvakantie, pap, geen filosofieles. Heb je trouwens al uitgerekend hoeveel winst we hebben gemaakt? Een schaaltje tapas kostte gemiddeld € 5,50 en we hebben 30 schaaltjes besteld. Dat is een winst van…”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGKCbBt89LI/AAAAAAAADOY/4tpkYFRiUz0/s1600/Menukaart+La+Cubanita.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 320px; " src="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TGKCbBt89LI/AAAAAAAADOY/4tpkYFRiUz0/s320/Menukaart+La+Cubanita.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5504105095429420210" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Terwijl hij op het hemelbed lag rekende hij het tot op de cent voor mij uit. Ik liet hem de rekening zien, en zei dat ik ondanks de grote winst nog altijd minder in mijn portemonnee had dan aan het begin van de avond. Zo blijkt maar weer dat filosofische begrippen nog altijd minder verwarrend zijn dan economische. Of, zoals Albert Einstein het uitdrukte: “Only two things are infinite, the universe and human stupidity - and I'm not sure about the form</span>er.”</div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-29250533326087578602010-06-10T14:16:00.007+02:002010-06-10T15:35:37.654+02:00Epstein en Axtell<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Waarschijnlijk hebt u nog nooit wakker gelegen van een computersimulatie. Waarom zou u ook? Computersimulaties zijn abstracties. De werkelijkheid is altijd complexer, en bezaaid met factoren die een beslissende rol spelen, maar die in simulaties achterwege worden gelaten. Toch is er één computersimulatie die ik op zijn minst schokkend vind. Zo schokkend, dat ik mijn vader er nooit over heb durven vertellen. Zo schokkend ook, dat ik het er tijdens lezingen of lessen liever niet over heb. Maar sinds vandaag is het bespreekbaar. Sinds vandaag is namelijk duidelijk dat meer dan een miljoen Nederlanders geen enkele moeite heeft met een lijsttrekker die spreekt van “kopvoddentax”. Sinds vandaag weten we dat in de beslotenheid van het stemhokje meer dan een miljoen mensen niet schroomt om te stemmen op een man die ontoelaatbaar schoffeert: “Sorry, van jullie Marokkanen is niet zes procent crimineel. Nee, haha, zeven procent is crimineel!” Dus sinds vandaag mogen we de segregatie van onze samenleving bespreken. Wellicht hebben we sinds vandaag zelfs de plicht om dit te doen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TBDgUwPHykI/AAAAAAAADNM/IwVNTdwo3GY/s1600/Epstein+en+Axtell+(portret).jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 146px; " src="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TBDgUwPHykI/AAAAAAAADNM/IwVNTdwo3GY/s400/Epstein+en+Axtell+(portret).jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5481127393660226114" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Josh Epstein en Robert Axtell voerden een zeer leerzame reeks computersimulaties uit. De resultaten beschreven ze in het boek </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Growing Artificial Societies: Social Science from the Bottom up</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Hun simulaties van de sociale werkelijkheid zijn doodsimpel, en juist daardoor zo onthutsend en intellectueel uitdagend.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Neem een vierkant ruitjespapier met 2500 hokjes (50x50 hokjes). Neem twee kleurpotloden, zeg een rode en een blauwe. Kleur nu lukraak hokjes rood of blauw en laat ongeveer 500 hokjes wit. U bent nu waarschijnlijk al enige tijd aan het kleuren, en vandaar dat Epstein en Axtell de computer gebruikten voor dit proces.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Vervolgens voeren we een regel in op grond waarvan we rode en blauwe hokjes verplaatsen:</span></div><blockquote style="text-align: justify;"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Verplaats een hokje naar de dichtstbijzijnde open plek als minder dan 25 procent van de buren dezelfde kleur heeft. De kleur van de overige 75 procent van de buren doet er niet toe. Zolang er ten minste een kwart gelijkgekleurden is, wordt een hokje niet verplaatst. Maar wordt het percentage nog lager, dan laten we een hokje verhuizen.</span></i></blockquote><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dit proces is met de hand lastig uit te voeren, maar u begrijpt wat er moet gebeuren. Rode hokjes met minder dan 25 procent rode buren worden opgepakt en ergens anders neergezet. En dit proces wordt een aantal ronden, voor alle hokjes herhaald.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Wat blijkt? Zelfs met deze bescheiden voorkeur voor gelijkgekleurden is na een paar ronden de verdeling van rode en blauwe hokjes over het ruitjespapier al niet meer willekeurig. Epstein en Axtell zagen al milde vormen van kleurscheiding ontstaan. En let op, de regel is zeer tolerant geformuleerd. Rode hokjes worden niet verplaatst omdat ze een afkeer hebben van blauwe hokjes. Nee, rode hokjes worden verplaatst omdat ze ten minste 25 procent andere rode hokjes om zich heen willen hebben. 25 procent van de omringende hokjes moet ons soort hokjes zijn, zeg maar. Je wilt toch geen volslagen vreemde zijn in je eigen wijk?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Vervolgens verfijnden Epstein en Axtell hun model. Hokjes kregen niet langer een vaste tolerantiegrens toegekend. De percentages verschilden per hokje, en lagen ergens tussen 25 en 50 procent in. De meest tolerante hokjes verhuisden als minder dan 25 procent van de buren gelijkgekleurd was. De minst tolerante hokjes verhuisden al als niet ten minste de helft (50 procent) van de buren dezelfde kleur had. Alle andere hokjes verhuisden bij een percentage ergens tussen de 25 en 50 procent.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Epstein en Axtell rekenden dit model door. De uitkomst vind ik iedere keer weer spectaculair. Na een aantal rekenrondes (zie de afbeelding hieronder) zijn de kleuren strikt gesegregeerd. Rood bij rood, blauw bij blauw. Ons soort hokjes, bij ons soort hokjes.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TBDZ71FjyFI/AAAAAAAADNE/83HvbvyUVuw/s1600/Epstein+en+Axtell.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 265px; height: 400px; " src="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TBDZ71FjyFI/AAAAAAAADNE/83HvbvyUVuw/s400/Epstein+en+Axtell.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5481120368395798610" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dus zelfs al bij een op zich begrijpelijke wens om in een buurt te wonen waar tussen de 25 en 50 procent dezelfde kleur heeft, ontstaat op den duur een streng gesegregeerde samenleving. Doordenk op basis van deze computersimulatie eens de volgende vragen:</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">• Wat gebeurt er als we de regel formuleren op basis van angst: een hokje verhuist zodra 25 procent van de buren een andere kleur heeft?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">• Wat gebeurt er als we hokjes via radio, kranten en televisie de indruk geven dat er heel veel anders gekleurde hokjes om hen heen wonen? Anders gekleurde hokjes waar ze bang voor moeten zijn? Wat zou dat voor het stemgedrag van hokjes betekenen?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">• Wat gebeurt er als we hokjes via nieuwe media en technologie de mogelijkheid geven om met een paar muisklikken te verhuizen van de ene naar de andere groep? Hoeveel diversiteit zal er dan nog binnen sociale groepen (op het internet) zijn?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">• Wat gebeurt er als blanke mannelijke hokjes alleen in managementteams met ten minste 50 procent blanke mannelijke hokjes willen zitten?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">• Hoe ziet een samenleving eruit waar mensen zich al tolerant noemen als ze één anders gekleurd hokje onder hun beste vrienden hebben, of als zij hun buurhokje tolereren die toch echt een heel andere kleur heeft?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De computersimulaties van Epstein en Axtell zijn een opdracht voor intellectueel Nederland, van beleidsmakers en columnisten, tot bestuurders en onderwijzenden: Hoe krijgen we hokjes zo ver dat ze verhuizen als niet ten minste 50 procent van de buren een <i>andere</i> kleur heeft? Hoe zetten we een voorkeur voor gelijkgekleurden, om in een voorkeur voor andersgekleurden?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In tegenstelling tot mijn vader ben ik een rasoptimist. Al vraagt het om nieuwe denkwegen, veel durf, doorzettingsvermogen en ongebreidelde creativiteit, ik denk dat deze vragen te beantwoorden zijn. En trouwens, uiteindelijk zijn het maar computersimulaties, toch?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000792611" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><img src="http://www.bol.com/imgbase0/thumb/BOOKCOVER/FC/0/2/6/2/5/0262550253.gif" alt="Growing Artificial Societies" border="0" /></span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000792611" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Growing Artificial Societies</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000792611" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="color: rgb(0, 0, 0); -webkit-text-decorations-in-effect: none; "></span></a><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000792611" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Robert L. Axtell & Robert Axte</span>ll</a></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-71655350528907269352010-06-08T12:09:00.018+02:002010-09-18T14:21:45.223+02:00Victor Lamme heeft een vrije wil<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TA4gDhpc1SI/AAAAAAAADM8/mcy5XgJliWE/s1600/Victor+Lamme+II.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 180px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TA4gDhpc1SI/AAAAAAAADM8/mcy5XgJliWE/s320/Victor+Lamme+II.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5480353041500394786" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Ik kan u verzekeren dat Victor Lamme een vrije wil heeft. Zelf is hij daar klaarblijkelijk minder van overtuigd, getuige de titel van zijn laatste boek: </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De vrije wil bestaat niet: Over wie er nu echt de baas is in het brein</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Iedereen die op de hoogte denkt te zijn van het functioneren van de menselijke geest, moet dit boek lezen. Het bevat een helder geschreven en vermakelijk overzicht van alle bizarre neurologische vondsten en experimenten uit de afgelopen anderhalve eeuw. Daaruit blijkt overduidelijk het failliet van het naïeve idee waarmee we de moderne tijd begonnen, het idee dat lichaam en geest twee onderscheiden substanties zijn. En daarmee is ook het idee verworpen dat de menselijke geest buiten de reguliere natuurwetten staat, en onafhankelijk van die natuurwetten beslissingen zou kunnen nemen.</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TA4fxNM6TLI/AAAAAAAADM0/5DKnGqT-X7Y/s1600/Vrije+wil+bestaat+niet.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 229px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TA4fxNM6TLI/AAAAAAAADM0/5DKnGqT-X7Y/s320/Vrije+wil+bestaat+niet.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5480352726774336690" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Overigens ken ik nog maar weinig weldenkende mensen die twijfelen aan het feit dat het functioneren van onze hersenen, ons lijf en de ons omringende wereld onderworpen is aan natuurwetten, net zoals het functioneren van onze geest, ons bewustzijn en onze vrije wil. Lamme licht er in dit verband drie hoofdzaken uit. Ten eerste laat hij zien dat we meer door de wereld buiten ons worden beïnvloed dan we denken. In de meest extreme gevallen leidt dat tot </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Environmental_dependence_syndrome">environmental dependency</a></span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> (omgevingsafhankelijkheid), een toestand waarin het handelen uitsluitend door de directe omgeving wordt bepaald. Een man die </span></span>automatisch alle brillen die hij ziet liggen oppakt en opzet. En die alle kammen in zijn blikveld door zijn haar haalt. Gelukkig kunnen de meesten van ons dergelijke neigingen onderdrukken, zodat we niet voortdurend met vreemde leesbrillen op onze neus zitten. Maar stiekem lijden wij toch allemaal aan een mildere vorm van deze omgevingsafhankelijkheid. Zonder dat we het opmerken bepaalt de ons omringende omgeving ons handelen. Hebben we werkelijk zin in een broodje kaas, of is het een gevolg van het soapsterretje op televisie dat met de kaasschaaf in haar hand vertelde dat haar beste vriendin het met haar man had gedaan?</div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">Uiteraard verhaalt Lamme daarnaast van de experimenten van <a href="http://nl.wikipedia.org/wiki/Benjamin_Libet">Benjamin Libet</a>. Daaruit blijkt dat ons bewustzijn nogal achter de beslissende hersenactiviteit aan hobbelt. De “bewuste” keuzes die iemand gaat maken zijn in sommige gevallen meer dan zes seconden voordat het tot de proefpersoon doordringt, af te lezen aan zijn hersenactiviteit. “Daden volgen niet onze gedachten. Het is precies andersom,” schrijft Lamme. En hij heeft gelijk.</div><div style="text-align: justify;">Tenslotte legt Lamme uit dat we slechts minimaal inzicht hebben in de oorzaken van ons gedrag. In de hersenen bevindt zich een babbelbox die mooie verhalen ophoest telkens wanneer we om een rechtvaardiging voor een handeling verlegen zitten. De kwaliteit van die verhalen is vooral dat ze sociaal acceptabel zijn, maar niet dat ze inzicht geven in de daadwerkelijke oorzaken.</div><div style="text-align: justify;">Kortom, de vrije wil is een illusie. Een mooie illusie, misschien zelfs een nuttige illusie, maar een illusie. Aldus Lamme.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TA4fXQNI2uI/AAAAAAAADMs/yGRyvWBDUW0/s1600/Vliegvakantie.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 320px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TA4fXQNI2uI/AAAAAAAADMs/yGRyvWBDUW0/s320/Vliegvakantie.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5480352280903998178" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">Stel, ten overstaan van een publiek discussieer ik met iemand over de vraag of het verantwoord is om een vliegvakantie te boeken. Op zo’n moment wil ik dat de argumenten uit mijn mond rollen, zonder dat ik iedere keer bewust over mijn woorden hoef na te denken. Ik wil ook dat mijn argumenten precies zijn afgestemd op dat wat mijn tegenstander zegt. En ik wil dat mijn argumenten een goede rechtvaardiging vormen voor mijn standpunt: als je wat aan het milieu wilt doen, ga dan nooit meer op vliegvakantie. Kortom, ik wil een hoge mate van omgevingsafhankelijkheid, een goed functionerende babbelbox en een brein dat minstens zes seconden voorloopt op mijn bewustzijn en mijn mond. Maar wil dit nu zeggen dat ik dan afstand doe van mijn vrije wil?</div><div style="text-align: justify;">De denkfout van Victor Lamme is dat hij teveel waarde toekent aan het bewustzijn. Laat ik even heel duidelijk zijn. Ik ben het met Lamme eens dat onze geest volledig aan natuurwetten onderworpen is, en ik ben het met hem eens dat ons bewustzijn achter ons handelen aan hobbelt. Maar om daaruit te concluderen dat de wil niet vrij is, moet je de wil als een aspect van het bewustzijn zien. Het idee dat het bewustzijn en het ik (of het zelf) samenvallen is een restje naïef Cartesianisme waar Lamme prima zonder kan. Ik denk dat Lamme overtuigend heeft aangetoond dat als we de wil in het bewustzijn plaatsen, dat we dan geen vrije wil hebben. Maar hoe zit het met het alternatief? Wat als we de vrije wil gewoon opvatten als de mogelijkheid van een organisme om dat te toen wat goed voor hem is?</div><div style="text-align: justify;">De wil is niets anders dan de kunst van een organisme om daar waar het profijtelijk is de buitenwereld uit te buiten en daar waar het nodig is de buitenwereld buiten te sluiten. In de loop van ons mensenleven leren de meesten van ons hierin een balans te vinden die werkt, die leidt tot een leven dat voldoening schenkt. Soms zijn we ons van het zoeken naar die balans bewust, soms maken anderen ons op onze onbalans attent, vaak ontgaat ons het hele proces. En, naarmate we er beter in slagen die balans te vinden, wordt onze wil vrijer. Bewustzijn is een prettig aspect van die balans, maar zeker niet het belangrijkste aspect. De vrije wil bestaat wel, maar moet, net als het zelf, zeker niet exclusief in dat bewustzijn worden gezocht.</div><div style="text-align: justify;">Als Victor Lamme zich dus wat minder had laten meeslepen door het Cartesianisme van onze tijd, en de vrije wil niet klakkeloos in het bewustzijn geplaatst, dan had hij nog inventiever en intelligenter tegen hersenen en gedrag aangekeken. Maar ja, mag ik hem dat teveel aan omgevingsafhankelijkheid verwijten?</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Lees ook: </div><div style="text-align: justify;">• <a href="http://liaturches.blogspot.com/2009/10/drie-experimenten-voor-victor-lamme-als.html">Drie experimenten voor Victor Lamme</a></div><div style="text-align: justify;">• <a href="http://liaturches.blogspot.com/2010/01/monteurs-ingenieurs-filosofen.html">Monteurs, ingenieurs en filosofen</a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004007505524" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><img src="http://www.bol.com/imgbase0/imagebase/thumb/FC/4/2/5/5/1001004007505524.jpg" alt="Vrije wil bestaat niet" border="0" /></span></a></div><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004007505524" target="_BLANK">Vrije wil bestaat niet</a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004007505524" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="color: rgb(0, 0, 0); -webkit-text-decorations-in-effect: none; "></span></a><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004007505524" target="_BLANK">Victor Lamme</a></div></span>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-66043949570260102062010-06-01T14:25:00.008+02:002010-06-01T14:45:57.586+02:00Welkom in Youtopia<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TAT8sWiEHWI/AAAAAAAADMU/gLomVz-kc3k/s1600/Welkom+in+Youtopia.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 240px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TAT8sWiEHWI/AAAAAAAADMU/gLomVz-kc3k/s320/Welkom+in+Youtopia.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5477780885682265442" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Welkom in Youtopia</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> beschrijft Menno van der Veen de wereld van de Youtopisten.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Youtopisten zijn mensen die leven in een door henzelf gesponnen cocon. Ze praktiseren de maakbaarheid van het egocentrische leven. Youtopisten zijn de alfa en omega van hun cocon, en verzamelen in hun nest alle en uitsluitend die elementen waarmee zij zichzelf kunnen verwerkelijken of verrijken. Youtopisten zijn niet noodzakelijk egoïsten. Maar het zorgen voor anderen gebeurt slechts als het bijdraagt aan het eigen welbevinden. Van opoffering kan dus geen sprake zijn. De buitenwereld dwingt het gedrag van Youtopisten niet af, de buitenwereld is slechts het decor waartegen het zelfgeregisseerde leven van de Youtopist zich afspeelt.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Wellicht bent u in de veronderstelling dat Youtopia en de Youtopisten iets met nieuwe media of technologie (</span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Youtube</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">) hebben te maken. Laat ik u direct geruststellen: dat is niet zo. Volgens Van der Veen vormen de Youtopisten een normale (zij het enigszins elitaire) maatschappelijke klasse. Naast egocentrisme is de meest in het oog springende eigenschap van de leden van deze klasse dat ze met het grootste gemak van rol wisselen, en zich met geen enkele positie diep vereenzelvigen:</span></div><blockquote><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Carrièretijger, voetballer, geëngageerd burger, loverman. Zakenvrouw, fitnessjunk, praktisch idealist, discobabe. Hoeveel persoonlijkheden heb je precies? Of beter, hoeveel rollen weet je overtuigend te spelen?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Youtopisten willen zich niet vereenzelvigen met één rol. Ze ontlenen hun identiteit niet aan dienstjaren, religie of de strepen op een uniform. Als ze hun uniform, doktersjas of kostuum uittrekken, zijn ze andere mensen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">[Pagina 41]</span></div></blockquote><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In dit citaat komt de subtiele, maar alles doordringende denkfout van Van der Veen duidelijk aan het licht. Hij verzuimt de termen </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">persoonlijkheid</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> en </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">rol</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> helder te onderscheiden. Daarom zal ik hier het verschil tussen deze termen uiteenzetten, alvorens het betoog van Van der Veen te wegen.<br /><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TAT9wGDpeWI/AAAAAAAADMc/snWvQiTOa5Y/s1600/Carice+van+Houten.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 214px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TAT9wGDpeWI/AAAAAAAADMc/snWvQiTOa5Y/s320/Carice+van+Houten.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5477782049490827618" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Een actrice speelt rollen. Als Carice na een dag hard werken van de set stapt, zich afschminkt en haar alledaagse klofje aantrekt, dan is ze gewoon weer Carice van Houten. De rol die ze aannam is verdwenen, en ze wordt weer degene die ze ’s ochtends was voordat ze zich liet omkleden en schminken. De rollen die Carice speelt, zijn niet meer dan kostuums die ze aan en uit kan trekken. Naar dit type rollen verwijst Van der Veen in het bovenstaande citaat. Dit zijn de rollen waarachter een andere, waarachtigere, authentiekere persoonlijkheid schuilgaat.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dit type rol is echter niet te vergelijken met de verschillende persoonlijkheden die iemand kan hebben. Het zelf wordt gevormd door de verzameling posities die een persoon kan innemen. Het zelf is dus een verzameling inherent waarachtige persoonlijkheden, en geen verzameling maskers. Achter die persoonlijkheden gaat niet nog eens een essentiële of echte of diepe of authentieke persoonlijkheid schuil. De zakenvrouw, fitnessjunk, praktisch idealist en discobabe zijn geen rollen van een diepere persoonlijkheid, maar aspecten van een en dezelfde persoon. Facetten van dezelfde groeibriljant, om maar eens een positiever beeld te gebruiken. Youtopisten slijpen zichzelf totdat ze schitteren in een omgeving van doffe mensen die hun persoonlijkheid nemen zoals ze die in beginsel aantreffen, en daar hoogstens wat rolletjes aan op hangen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Van der Veen combineert psychologisch essentialisme met Platoons/Kantiaanse maatschappijkritiek, en daardoor slaat hij de plank mis. Zijn belangrijkste conclusie is dat de cocons van de Youtopisten onderling en in breder maatschappelijk verband onverenigbaar kunnen zijn, omdat in iedere cocon een specifieke maatstaf voor goed en kwaad, mooi en lelijk, van kracht is. Wat Van der Veen hierbij over het hoofd ziet is dat een Youtopist met als facet, bijvoorbeeld, een praktisch idealist, gedwongen is haar handelen in dat facet in overeenstemming te brengen met de groep waar zij deel vanuit wil maken. Hetzelfde geldt al voor een fitnessjunk die deelneemt aan een bewegingsklasje. Het innemen van diverse posities in de intermenselijke wereld, leidt tot het bijslijpen van persoonlijkheidsfacetten. Niet de essentiële persoon hoort centraal te staan, maar de facetten die in verschillende omstandigheden het invallende licht verschillend reflecteren.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TAT_TlkajkI/AAAAAAAADMk/TJhN22yvII0/s1600/Dierenactivisten.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 234px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/TAT_TlkajkI/AAAAAAAADMk/TJhN22yvII0/s320/Dierenactivisten.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5477783758756810306" /></a><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Welkom in Youtopia</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> eindigt zeer zwak. Iedereen kan bedenken dat je opsluiten in een cocon niet de meest vruchtbare maatschappelijke houding is. Iedereen begrijpt dat je je, als je uit je cocon komt, zult moeten aanpassen aan anderen. Iedereen snapt dat het fanatisme waarmee je in je dromen de wereld wilt verbeteren in werkelijkheid wel eens contraproductief kan zijn. Van der Veen beschrijft deze triviale punten omslachtig door drie groepen te onderscheiden: Producenten, Youtopisten en Amateurs. Na deze groepen uitgebreid te hebben omschreven en geduid, trekt Van der Veen in hoogdravende filosofentaal conclusies die we in de omgangstaal als open deuren terzijde zouden leggen. Zo bevolken Producenten, Youtopisten en Amateurs vooral de cocon van Van der Veen. Daarbuiten zullen ze weinig waarde hebben.</span></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004006175157" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><img src="http://www.bol.com/imgbase0/imagebase/thumb/FC/7/5/1/5/1001004006175157.jpg" alt="De toekomstloze mens" border="0" /></span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004006175157" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De toekomstloze mens</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004006175157" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="color: rgb(0, 0, 0); -webkit-text-decorations-in-effect: none; "></span></a><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=1001004006175157" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Menno van der V</span>een</a></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-67144523489949927112010-05-13T11:26:00.008+02:002010-05-13T12:28:11.418+02:00Informatie over memen<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-vQo_GyTiI/AAAAAAAADME/q-r570Lwg5k/s1600/Definitie+van+meme+1.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 296px; height: 320px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-vQo_GyTiI/AAAAAAAADME/q-r570Lwg5k/s320/Definitie+van+meme+1.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5470695574924840482" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Als een verschijnsel kan worden verklaard zonder een of andere hypothetische entiteit aan te nemen, dan is er geen enkele reden om deze entiteit aan te nemen. Zo luidt ongeveer </span><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Occam's_Razor"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Ockhams scheermes</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> (</span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">) in de interpretatie van </span><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Bertrand_Russell"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Bertrand Russell</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Ik vind dat een mooi kentheoretisch principe. Beperk het aantal entiteiten dat je veronderstelt zoveel mogelijk. De talige variant van Ockhams scheermes luidt, wat mij betreft: voer (binnen de wetenschap) slechts nieuwe woorden in als je daarmee zaken kunt uitdrukken die anders niet (of slechts op zeer barokke wijze) onder woorden kunnen worden gebracht.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Er is dus enerzijds een ontologisch mes dat nutteloze entiteiten wegsnijdt. En, er is anderzijds een linguïstisch mes, dat het ongefundeerd babbelen tot een minimum beperkt. Tezamen vormen deze messen de snoeischaar die voorkomt dat de haag van wetenschap verwordt tot de wildgroei van pseudowetenschap.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In </span><a href="http://www.scribd.com/doc/30463096/Hunneman-On-the-Senselessness-of-Memes"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">On the Senselessness of Memes</span></i></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> betoog ik dat memen, indien ze worden opgevat als entiteiten die van de ene geest naar de andere worden gekopieerd, eenvoudig met het ontologisch mes kunnen worden weggesneden. De voornaamste reden daarvoor is, grofweg, dat het volstrekt onduidelijk is wat we bedoelen met een entiteit in de geest. Daarnaast hebben we geen criterium om vast te stellen of een meme (of een idee, of gedachte, of wereldbeeld) in de ene geest een kopie is van een meme in een andere geest. Als we niet weten wat memen in de geest precies zijn, en we niet weten wanneer de ene meme een kopie is van de andere meme dan kun je de hypothetische entiteit meme maar beter achterwege laten.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-vQxDpIehI/AAAAAAAADMM/-BIcCeHRkH8/s1600/Defenitie+van+meme+2.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 296px; height: 320px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-vQxDpIehI/AAAAAAAADMM/-BIcCeHRkH8/s320/Defenitie+van+meme+2.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5470695713581595154" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In plaats van een definitie van </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> in geestrijke termen kunnen we dus beter kiezen voor een definitie in termen van observeerbaar gedrag of artefacten (door menselijk gedrag voortgebrachte voorwerpen). Derhalve mijn voorstel om </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> na gebruik van het ontologisch mes aldus te definiëren:</span></div><blockquote style="text-align: justify;"><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> Een (onderdeel van) artefact of gedrag dat kan worden overgedragen middels niet-genetische weg, in het bijzonder imitatie.</span></blockquote><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Maar op deze half gesnoeide definitie van </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> moet ook het linguïstische mes worden toegepast. Memen werden naar analogie met genen geïntroduceerd ten einde op het onderzoek naar en de beschrijving van cultuurverschijnselen evolutietheorie toe te kunnen passen. Maar als voor alle cultuurverschijnselen het traditionele jargon net zo goed voldoet, dan zou het woord 'meme' slechts verwarring scheppen, of, erger nog, ten onrechte scherpte en wetenschappelijkheid suggereren. Op grond van het linguïstische mes is het dan beter om 'meme' weg te snijden.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">En inderdaad, voor verreweg de meeste cultuurverschijnselen voegt een verwoording in termen van een evolutionair proces van memen niets toe. Traditionele beschrijvingen van cultuur en gedrag met behulp van imitatie en genetisch voordeel voldoen uitstekend. Gekopieerd gedrag levert genetisch voordeel op. Altruïsme bij mensen, bijvoorbeeld, laat zich uitstekend beschrijven als een gevolg van zelfzuchtige genen in combinatie met imitatie. En gekopieerde artefacten maken het leven domweg een stuk gemakkelijker en aangenamer, zodat er meer energie overblijft (wasmachines) of zich meer mogelijkheden voordoen (auto’s) voor voortplanting.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dus, al definiëren we </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> op basis van gedrag en artefacten, dan is nog steeds de vraag of ze Ockhams linguïstische mes overleven. Hebben memen wel bestaansrecht? In </span><a href="http://www.scribd.com/doc/30463096/Hunneman-On-the-Senselessness-of-Memes"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">On the Senselessness of Memes</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> weeg ik een aantal mogelijkheden om dit bestaansrecht in te vullen. Uiteindelijk blijft er slechts één over: het gebruik van de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> is slechts zinvol als memen parasieten zijn van organismen en hun genen. Anders gezegd, slechts als memen organismen weten te misbruiken voor hun voortbestaan, voortplanting, en verspreiding, zou het zinvol zijn om de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> in te voeren. In dat geval, namelijk, schiet een verklaring in termen van genen of organismen altijd te kort, of laat aspecten onderbelicht die door het gebruik van de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> wel zichtbaar worden.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Let wel, daarmee moet, om een verschijnsel zinvol met behulp van memen te beschrijven, aan zes voorwaarden zijn voldaan:</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(1) Robuustheid. Memen moeten als entiteit voor langere tijd kunnen bestaan. In ieder geval lang genoeg om zich voort te planten. (Anders worden ze weggesneden door het ontologische mes.)</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(2) Vruchtbaarheid. Memen moeten via een of ander proces kopieën van zichzelf in de wereld helpen. Deze kopieën en de kopieën van kopieën, enzovoort, zal ik aanduiden met “nakomelingen.”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(3) Subtiele variatie. Zo nu en dan moet een nakomeling iets afwijken van zijn voorouder. Dit afwijken mag niet zoveel zijn dat de nakomeling niet meer als kopie herkenbaar is.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(4) Selectie. Op memen moet een selectieproces plaatsvinden, waardoor sommige memen meer nakomelingen voortbrengen dan andere.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(De eisen 2 tot en met 4 zorgen voor een evolutionair proces.)</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(5) Het succes van de meme mag niet te herleiden zijn tot voordeel voor het organisme, of de genen van het organisme. (Anders worden ze weggesneden door het linguïstische mes.)</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(6) Om de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> ingang te laten vinden moeten er memen zijn die het evolutionaire succes van organismen en hun genen verminderen. (De eis van </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">parasitisme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">.)</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Indien een meme aan deze zes eisen voldoet weten we zeker dat het als zelfstandige evolutionaire entiteit met zelfzuchtige belangen tegengesteld aan die van genen bestaat, en dus niet kan worden gereduceerd tot genen of tot het fenotype van genen. Zo betoog ik althans in </span><a href="http://www.scribd.com/doc/30463096/Hunneman-On-the-Senselessness-of-Memes"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">On the Senselessness of Memes</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Bestaan er artefacten of gedragingen die aan deze zes eisen voldoen? Ik zal mij hier beperken tot artefacten. Dus, bestaan er artefacten die parasitair zijn op mensen?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Tot nu toe ben ik slechts één serieuze kandidaat voor een dergelijke parasitaire memetische status tegengekomen, de mobiele telefoon. Ik heb meerdere malen beschreven hoe mobieltjes ons leven verrijken en zich tegelijkertijd tot parasieten ontpoppen, en zal dat hier allemaal niet herhalen. Mijns inziens voldoet de mobiele telefoon aan de zes eisen:</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(1) Het is een duidelijk object, met een behoorlijke levensduur.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(2) Mobieltjes zorgen voor kopieën van zichzelf. Dat doen ze door ons brein zodanig te bewerken dat wij hun voortplanting verzorgen. Deze situatie is niet ongewoon, ook niet in de biologische evolutie. (Richard Dawkins beschrijft in </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The Extended Phenotype</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> hoe de cannabis plant ons ook op die wijze gebruikt.)</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(3) De nakomelingen van mobieltjes vertonen soms kleine variaties.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(4) Op de nieuwe typen mobieltjes vindt een sterke selectie plaats.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(5) Het gebruik van mobieltjes leidt niet tot verhoogde vruchtbaarheid bij mensen. (Eerlijk gezegd, weet ik dit niet helemaal zeker. Het zou zo kunnen zijn dat mensen met een mobieltje meer seksuele contacten hebben, en meer nakomelingen hebben dan mensen zonder mobieltje. Als dat zo is, dan is een mobieltje geen meme.)</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">(6) Het mobieltje vraagt veel van onze tijd, geld en energie, meer dan met het oog op ons eigen evolutionaire proces goed is. (Mits, zie 5.) Mensen besteden geld aan het mobieltje dat ze beter aan voedsel of nakomelingen zouden kunnen uitgeven.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">En met het vervullen van deze zes eisen zou het mobieltje een heuse memeparasiet zijn geworden.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Of dat werkelijk zo is, zal de tijd leren. Mobieltjes staan in veel opzichten nog in de kinderschoenen. In de komende decennia zal het mobieltje daadwerkelijk fysiek ons lichaam binnendringen en pas dan zal het parasitaire karakter helemaal duidelijk kunnen worden.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Gisteren stuitte ik bij toeval op nog een kandidaat memeparasiet: de anticonceptie pil. Deze pil voldoet op zijn minst aan de eisen 1 tot en met 5. De vraag is echter of de pil het aantal nakomelingen van een vrouw nadelig beïnvloedt. Het zou zo kunnen zijn dat vrouwen die de pil gebruiken op de lange termijn (na een paar generaties) meer nakomelingen hebben, dan vrouwen die de pil niet gebruiken. Bijvoorbeeld doordat de nakomelingen die zij krijgen gezonder zijn, omdat de vrouwen meer energie kunnen investeren in ieder van hun nakomelingen. Mocht dat niet zo zijn, en mocht de pil het aantal nakomelingen daadwerkelijk negatief beïnvloeden, dan is de pil een memeparasiet. Wellicht zullen dan op de hele(!) lange termijn alle vrouwen een pilallergie hebben.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Nawoord</span></b></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Wat levert een discussie rond memen op?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In ieder geval niet veel kandidaatmemen. Richard Dawkins heeft gelijk: “[de meme] is nog in het babystadium en drijft nog onhandig rond in zijn oersoep…”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Maar in </span><a href="http://www.scribd.com/doc/30463096/Hunneman-On-the-Senselessness-of-Memes"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">On the Senselessness of Memes</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> speelt op de achtergrond nog een andere filosofische discussie een rol, de discussie rond de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">informatie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Hoe hard moet Ockhams snoeischaar worden gezet in <i>informatie</i>? Misverstanden rond de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> zijn onlosmakelijk verbonden met misverstanden rond de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">informatie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Memen worden vaak gezien als informatiepakketjes. Wikipedia spreekt van een "besmettelijk informatiepatroon". Deze informatiepakketjes vermenigvuldigen en verspreiden zich over breinen. Ik heb laten zien dat memen opgevat als dergelijke informatiepakketjes niet tot de haag van wetenschap behoren.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Maar de situatie rond de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">informatie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> is nog ondoorzichtiger dan die rond </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Is het bij </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> ten minste nog mogelijk om eisen te formuleren waaraan het gebruik moet voldoen, de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">informatie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> wordt te pas en te onpas gebruikt als het gaat om cognitieve aspecten van de menselijke geest. In de ergste gevallen worden onze hersenen een plek waarin informatie rond zingt, wordt er informatie tussen hersenengebieden heen en weer gezonden, of komt informatie voor hersengebieden beschikbaar. We weten in al deze gevallen niet precies wat er wordt bedoeld. Als we het woord ‘informatie’ hier zouden vervangen door het woord ‘memen’, dan zou de onzinnigheid onmiddellijk duidelijk zijn: de hersenen zijn een plek waar memen rond zingen, of er worden memen tussen gebieden heen en weer gezonden, of memen komen voor hersengebieden beschikbaar. Maar door over te schakelen op een nog veel vagere term, </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">informatie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">, valt het pseudowetenschappelijke karakter van informatieverwerking nauwelijks meer op.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Mijn voorstel zou dan ook zijn om Ockhams ontologische en linguïstische mes eens stevig in de term </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">informatie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> te zetten. Dat zou de filosofie, psychologie, cognitieve - en neurowetenschappen zeer ten goede kome</span>n.</div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-89630261616437558792010-05-10T13:24:00.016+02:002010-05-10T14:28:36.899+02:00Eten is weten<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De afgelopen weken heb ik mij serieus afgevraagd wat de smaak van filosofie zou kunnen zijn. Natuurlijk, normaliter is filosofie geen bezigheid die vraagt om het gebruik van smaakpapillen. Maar als je mensen tijdens een etentje filosofie wilt laten proeven, moet je je er toch enigszins een voorstelling van kunnen maken hoe filosofen smaken. Tegelijkertijd is het natuurlijk gewoon een mooie, bijna kannibalistische, uitdaging. Als ik deze of gene filosoof zou klaar maken, waar voor sensatie zou zij of hij dan op de tong teweegbrengen?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Ik maakte een eerste, tentatieve schets. Martha Nussbaum moest zoet smaken, uiteraard. Mark Rowlands moest vegetarisch zijn, met kaas. En bij Daniel Dennett moesten de drie </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">levels of description</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> te zien zijn. Zo ontstond een lijst van tien filosofen waarvan er uiteindelijk acht op tafel belandden. Op basis van deze schetsmatige lijst stelden </span><a href="http://www.lienenpeet.nl/"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Lien & Peet</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> een menu samen:</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f2-5sjgeI/AAAAAAAADL0/tQgQE5Kq80k/s1600/Willard+Quine.jpg"><img style="text-align: justify;float: left; margin-top: 0px; margin-right: 10px; margin-bottom: 10px; margin-left: 0px; cursor: pointer; width: 138px; height: 200px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f2-5sjgeI/AAAAAAAADL0/tQgQE5Kq80k/s200/Willard+Quine.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469611832964776418" /></a><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Willard Quine</span></b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> (1908-2000)</span></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Quine is ondermeer bekend vanwege zijn </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">These van de Onbepaaldheid van Vertaling</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Deze these zegt dat twee onderzoekers hetzelfde talige verschijnsel radicaal verschillend kunnen interpreteren, zonder dat er ooit een mogelijkheid zal zijn om te bepalen wie gelijk heeft. Bij Quine horen dan ook twee radicaal verschillende interpretaties van tomatensoep:</span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Gazpacho & Geroosterde Tomatensoep</span></b></i></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><b><div style="text-align: justify; display: inline !important; "><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f3mQ3beKI/AAAAAAAADL8/WVamnu-a2lc/s1600/Richard+Rorty.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 138px; height: 200px;" src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f3mQ3beKI/AAAAAAAADL8/WVamnu-a2lc/s200/Richard+Rorty.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469612509199300770" /></a><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Richard Rorty</span></b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> (1931-2007)</span></span></div></b></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Solidariteit, ironie en contingentie maken een individu. We sluiten ons, met of ondanks, al onze eigenaardigheden bij een groep aan. Hoe solidair we ook met deze groep zijn, in ons achterhoofd weten we dat die solidariteit nooit absoluut mag zijn. Onze solidariteit behoudt derhalve een ironische ondertoon:</span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Saladebuffet (Stel Uw Eigen Salade Samen)</span></b></i></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f1UxNrkPI/AAAAAAAADLU/rLzHjGV5mzc/s1600/Mark+Rowlands.jpg"><img style="text-align: justify;float: left; margin-top: 0px; margin-right: 10px; margin-bottom: 10px; margin-left: 0px; cursor: pointer; width: 138px; height: 200px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f1UxNrkPI/AAAAAAAADLU/rLzHjGV5mzc/s200/Mark+Rowlands.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469610009621663986" /></a><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Mark Rowlands</span></b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> (1962- )</span></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In </span><a href="http://liaturches.blogspot.com/2009/12/apen-wolven.html"><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De filosoof en de wolf</span></i></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> beschrijft Rowlands hoe hij vegetariër wordt. Brenin, zijn wolfbroeder, doet mee, en geniet daarna van kaas en vis, in plaats van grote stukken vlees:</span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Vegetarische Quiches met Kaas</span></b></i></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f0e6TfGgI/AAAAAAAADK8/ARV7OWcCVi0/s1600/Daniel+Dennett.jpg"><img style="text-align: justify;float: left; margin-top: 0px; margin-right: 10px; margin-bottom: 10px; margin-left: 0px; cursor: pointer; width: 138px; height: 200px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f0e6TfGgI/AAAAAAAADK8/ARV7OWcCVi0/s200/Daniel+Dennett.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469609084348996098" /></a><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Daniel Dennett (1942- )</span></b></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het gedrag van ieder systeem (organisme, organisatie of object) kan volgens Dennett op drie verschillende niveaus worden beschreven. Ten eerste volgens de fysieke werking (“Dit scharnier zorgt ervoor dat het waterniveau niet boven de 16 cm uitkomt.”). Daarnaast volgens de ontwerpbeschrijving (“Deze knop is bedoeld om de kanalen te kiezen.”). En tenslotte als intentioneel systeem (“De thermostaat weet hoe laat ik thuiskom!”). Bij Dennett hoort dus een gerecht in drie lagen:</span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Laagjes Lasagne met Zalm & Avocado</span></b></i></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f2OHjoBhI/AAAAAAAADLk/rz1lEXDmSe8/s1600/Michel+Onfray.jpg"><img style="text-align: justify;float: left; margin-top: 0px; margin-right: 10px; margin-bottom: 10px; margin-left: 0px; cursor: pointer; width: 138px; height: 200px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f2OHjoBhI/AAAAAAAADLk/rz1lEXDmSe8/s200/Michel+Onfray.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469610994871830034" /></a><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Michel Onfray (1959- )</span></b></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Op 27 jarige leeftijd krijgt Michel Onfray een zware hartaanval. Hij overleeft het wonderwel. Door zijn artsen wordt hij daarna op een zwaar dieet gezet. Maar al snel besluit Onfray dat dit nooit de bedoeling van het leven kan zijn. Zijn motto wordt: genieten en laten genieten. De lekkerste smaken proeven, hoe ongezond ze ook geacht worden te zijn:</span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Paling in Roomsaus</span></b></i></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f056XZKxI/AAAAAAAADLE/rod4Ps7Od88/s1600/Ian+Buruma.jpg"><img style="text-align: justify;float: left; margin-top: 0px; margin-right: 10px; margin-bottom: 10px; margin-left: 0px; cursor: pointer; width: 138px; height: 200px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f056XZKxI/AAAAAAAADLE/rod4Ps7Od88/s200/Ian+Buruma.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469609548221852434" /></a><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Ian Buruma (1951- )</span></b></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Buruma is een kind van een Nederlandse vader en Joods-Engelse moeder. Hij studeerde Chinese literatuur en daarna Japanse film. Een belangrijke rode draad in het werk van Buruma is dat hij geen onoverbrugbare kloof ziet tussen Oost en West. Mensen in Japan, Indonesië, Afghanistan en Nederland hebben vergelijkbare behoeften en dagelijkse zorgen. Deze menselijkheid kan altijd de basis vormen voor een vruchtbare dialoog:</span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Muffin met Oosterse Kruiden</span></b></i></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f1uZh7HYI/AAAAAAAADLc/AaEOutSZrGU/s1600/Martha+Nussbaum.jpg"><img style="text-align: justify;float: left; margin-top: 0px; margin-right: 10px; margin-bottom: 10px; margin-left: 0px; cursor: pointer; width: 138px; height: 200px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f1uZh7HYI/AAAAAAAADLc/AaEOutSZrGU/s200/Martha+Nussbaum.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469610449940716930" /></a><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Martha Nussbaum (1947- )</span></b></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Zijn gevoelens slechts lastig als het om objectieve oordelen gaat? In haar werk laat Nussbaum zien dat dit beslist niet het geval is. Integendeel. </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Love’s Knowledge. Wat Liefde Weet.</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> Door gevoelens van liefde verkrijgen we een vorm van kennis die met het verstand alleen niet te bereiken is:</span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Honingcake</span></b></i></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f1J3VmNbI/AAAAAAAADLM/mJRarAjL5U8/s1600/Jane+Goodall.jpg"><img style="text-align: justify;float: left; margin-top: 0px; margin-right: 10px; margin-bottom: 10px; margin-left: 0px; cursor: pointer; width: 137px; height: 200px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S-f1J3VmNbI/AAAAAAAADLM/mJRarAjL5U8/s200/Jane+Goodall.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5469609822286919090" /></a><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Jane Goodall</span></b></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Door Jane Goodall kregen apen een diep menselijk gezicht. Zij leefde vele jaren, in zware omstandigheden, te midden van chimpansees. Ze beschreef als eerste gedragingen zoals jagen, intensief gebruik van gereedschap en oorlogsvoering bij chimpansees. Goodalls publicaties over onze naaste evolutionaire verwanten hebben ook de kennis over onszelf enorm verrijkt. Wie laat zich niet verlokken door bananen, nootjes en chocolade?</span></div><b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-weight: normal; "><b><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Bananen met Chocoladesaus en Amandel</span></i></b></span></div></b><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.lienenpeet.nl/"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Lien & Peet</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> bereidden de gerechten. Tijdens en na het eten konden mijn disgenoten op een formulier (</span><a href="http://www.scribd.com/full/31138450?access_key=key-16xj08o0c6ao9ssz87qf"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">klik hier voor dit formulier</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">) de verbanden proberen te leggen tussen filosofen en gerechten. Voor de winnaar was er een fles wijn. </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Chateau Sartre</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">, uiteraard.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Voor velen was het een lastige opgave. Dat lijkt logisch. Want, hoe leg je een metaforisch en smakelijk verband tussen gerechten en filosofen? Toch onderscheidden enkele deelnemers zich door duidelijk boven kansniveau te scoren. De nummer drie van de avond was Mattijs Hünneman. Zijn commentaar was dat je in dit soort gevallen je eerste ingeving moet volgen. Verder wist hij, naar eigen zeggen, niets van filosofie. Naast Mattijs waren er twee nummers één. Gerard Numan (solo) en het team </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Donderdag Filosofie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> (Willie Tuiten, Irene Oomkens en Hans Fidder) hadden beide slechts twee fouten. Beide overigens dezelfde fout. Ze hadden Dennett geassocieerd met honingcake en Nussbaum met lasagne. Numan en het team </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Donderdag Filosofie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> krijgen allebei een fles wijn, en, bij deze, een eervolle vermelding op </span><a href="http://www.liaturches.nl/"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">www.liaturches.nl</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De grote tevredenheid over de smaak van het eten, in combinatie met een grote verwarring over het verband tussen filosofen en gerechten toonde echter aan dat de stelling “Eten is weten” nog geenszins bewezen is.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Ivo Lochtenberg (</span><a href="http://www.nieuwakademia.nl/"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Nieuw Akademia</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">) en Jakomien Hamminga (</span><a href="http://www.walsemaweer.nl/index.php"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Walsemaweer</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">) dienden een filosofisch protest in: “Kan het niet zo zijn dat sommige van de disgenoten een beter verband tussen de gerechten en de filosofen hebben gelegd dan jij van tevoren had bedacht?”</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dat zou uiteraard kunnen. Toch is de kans daarop erg klein. Om twee redenen. Ten eerste kwamen de juiste antwoorden van de disgenoten meer overeen dan hun foute antwoorden. En ten tweede gold voor deze quiz natuurlijk hetzelfde wat vroeger voor een literatuurexamen gold. De vraag was niet “Welke filosoof hoort bij welk gerecht?”, maar “Welke filosoof wordt door Ronald Hünneman geassocieerd met welk gerecht?”.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Ach, het was tenslotte ook mijn feestje!</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Links:</span></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.lienenpeet.nl/"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Lien en Peet - catering/take-out/kooklessen</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.nieuwakademia.nl/"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Nieuw Akademia</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.walsemaweer.nl/index.php"><span class="Apple-style-span" style="color: rgb(0, 0, 0); -webkit-text-decorations-in-effect: none; "></span></a><a href="http://www.walsemaweer.nl/index.php"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Wal</span>semaweer</a></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-70827683151796313502010-04-25T10:33:00.013+02:002010-04-26T12:08:15.159+02:00Over de zinloosheid van memen<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><span class="Apple-style-span" style="color:#993399;">(en hoe ze toch een rol kunnen spelen als replicatoren)</span></span></div><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">door: Ronald Hünneman</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: right;"><a href="http://docs.google.com/View?id=dns859w_1326mz97jsc8">- click here for the English translation -</a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In 1976 introduceerde Richard Dawkins het begrip <i>meme</i> in zijn boek </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De Zelfzuchtige Genen</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Een meme is de culturele tegenhanger van wat een gen is in de biologie. Memen zijn eenheden van culturele overdracht, net zoals genen eenheden zijn van biologische overdracht: beide vormen van overdracht kunnen een vorm van evolutie teweeg brengen.</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De verwachtingen rond dit nieuwe concept waren hooggespannen. Vele boeken, essays, wetenschappelijke artikelen, tijdschriften, internet forums, symposia en documentaires waren gewijd aan </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">memetica</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">, de wetenschap van memen. Echter, de aandacht voor memen verdween net zo snel als dat ze was opgekomen. In dit essay (mijn masterthese) onderzoek ik waarom memen nooit een harde wetenschappelijke status verkregen, ondanks de grote hoeveelheid energie die aan memetica is besteed. Vandaag de dag zijn er geen echte meme-onderzoekers meer, zeker niet binnen het veld waarin memen werden geïntroduceerd, wetenschappelijke evolutiebiologie.</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">Dawkins wilde een replicator introduceren die kon concurreren met genen. Volgens zijn eigen criteria moet het dan mogelijk zijn om vast te stellen of het ene meme een kopie is van het andere meme. Echter, vrij snel na hun introductie werden memen voornamelijk opgevat als geestelijke eenheden. Als gevolg hiervan werd het onmogelijk om een eenduidige beschrijving van memen te geven, en werd het dus ook onmogelijk om een eenduidige notie van een kopie van een meme te geven. Bovendien, als memen worden gedefinieerd in termen van ideeën, gedachten en dergelijke, dan wordt Quine’s <i>these van de onbepaaldheid van vertaling </i>van toepassing: twee wetenschappers kunnen allebei een adequate verklaring geven van een cultureel verschijnsel, terwijl hun beschrijvingen van de betrokken memen onverzoenbaar uit elkaar lopen. In dat geval zou een memetische analyse gebaseerd zijn op een vertaalhandleiding en zou dus goed beschouwd geen onderdeel zijn van een natuurwetenschap zoals evolutiebiologie.</div><div style="text-align: justify;">Waarschijnlijk werd de definitie van een meme in geestelijke termen geïnspireerd door de fascinatie met software en computervirussen uit de jaren 1980. Memen werden vergeleken met softwaremodules. Zonder deze preoccupatie zouden Dawkins en anderen wellicht hebben gekozen voor een meer Quineaanse definitie van memen in termen van gedrag en/of artefacten:</div></span><blockquote style="text-align: justify;"><b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">meme</span></b><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> Een (onderdeel van) artefact of gedrag dat kan worden overgedragen middels niet-genetische weg, in het bijzonder imitatie.</span></blockquote><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S9QIx-QF3jI/AAAAAAAADJs/q7qR25qxviM/s1600/Richard+Dawkins.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 226px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S9QIx-QF3jI/AAAAAAAADJs/q7qR25qxviM/s400/Richard+Dawkins.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5464001902524358194" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:'trebuchet ms';">Als Dawkins tevreden was geweest met een definitie zoals deze, dan zou hij een analysemethode hebben kunnen toepassen die hij herhaaldelijk gebruikt in </span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><i>The Extended Phenotype</i></span><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:'trebuchet ms';"> (1982). Hij zou memen hebben kunnen beschrijven als (gedeelten van) parasieten die wedijveren met genen en hun overlevingsmachines, organismen. Waarschijnlijk zou dit de enige weg zijn geweest waarlangs memen een wetenschappelijke ontologische status zouden hebben kunnen krijgen. Want, zolang memen niet in staat zijn om genen te beïnvloeden of misbruiken, kunnen ze terzijde worden geschoven als niets meer dan gedachtespinsels, met ten hoogste een literaire status.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.scribd.com/doc/30463096/Hunneman-On-the-Senselessness-of-Memes"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Hier vindt u het essay </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">On the Senselessness of Memes</span></i></a></div><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004002643068" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><img src="http://www.bol.com/imgbase0/thumb/BOOKCOVER/FC/0/1/9/9/2/0199291152.gif" alt="The Selfish Gene" border="0" /></span></a></div><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004002643068" target="_BLANK">The Selfish Gene</a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004002643068" target="_BLANK">Richard Dawkins</a></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000638888" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><img src="http://www.bol.com/imgbase0/imagebase/thumb/FC/8/8/8/8/1001004000638888.jpg" alt="The Extended Phenotype" border="0" /></span></a></div><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000638888" target="_BLANK">The Extended Phenotype</a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000638888" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="color: rgb(0, 0, 0); -webkit-text-decorations-in-effect: none; "></span></a><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297702&epi=1001004000638888" target="_BLANK">Richard Dawkins & Daniel Dennett</a></div></span>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-77084359088639483802010-04-11T19:34:00.011+02:002010-04-11T21:38:05.551+02:00Onweerstaanbare verleiding<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S8IdlEwp9DI/AAAAAAAADJk/vIk7pywtrsk/s1600/Eva+met+appel.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 227px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S8IdlEwp9DI/AAAAAAAADJk/vIk7pywtrsk/s320/Eva+met+appel.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5458958221096645682" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Eva is de oermoeder van onweerstaanbare verleiding. Zij wordt door een slang verleid tot het eten van de </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">boom der kennis van goed en kwaad</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Daarna verleidt zij op haar beurt Adam tot het snoepen van de verboden vrucht (vaak uitgebeeld als een appel). De gevolgen van deze zondeval zijn bekend. God had het eten van deze boom uitdrukkelijk verboden, dus leidde de knieval voor de verleiding tot het einde van het paradijs, schaamte en oneindig veel leed.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S8IdTLs2IgI/AAAAAAAADJc/Cnb8fjA2Kjs/s1600/Tiger+Woods+(appel).jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 295px; height: 320px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S8IdTLs2IgI/AAAAAAAADJc/Cnb8fjA2Kjs/s320/Tiger+Woods+(appel).jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5458957913722069506" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het verhaal verbeeldt onze opvattingen over het happen in verboden vruchten. Tiger Woods weet er alles van. Door zijn prominente rol op het sporttoneel staat Woods symbool voor de hele mensheid. Dit wordt nog eens versterkt door het feit dat hij een mengelmoes van bijna alle rassen en culturen is. Hij leefde samen met een prachtige blonde vrouw en twee kinderen in een paradijselijk golfresort van mondiale omvang. Maar Woods viel voor de onweerstaanbare verleiding van vrouwelijk schoon, niet één keer, maar tientallen keren. Daardoor stortte hij de diepte in.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het verhaal van Woods verschilt niet van het verhaal van Adam. Onweerstaanbare verleidingen leiden tot verderf en ondergang. Vallen voor de verleiding van vet voedsel, leidt tot onvermijdelijk tot een vervet lichaam, en uiteindelijk tot een hartaanval en de dood. Vallen voor de verleiding van geld, leidt tot een graaicultuur en uiteindelijk tot een economische crisis die de mensheid in het verderf stort. Vallen voor een verleiding is spelen met de duivel, flirten met de dood.</span></div><br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S8IcZUKEnpI/AAAAAAAADJU/rnkWzJOaers/s1600/Verleiding+van+Jezus.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 222px; height: 320px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S8IcZUKEnpI/AAAAAAAADJU/rnkWzJOaers/s320/Verleiding+van+Jezus.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5458956919559724690" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">En, als vallen voor verleiding flirten met de dood is, dan is weerstand bieden aan alle verleiding de garantie voor het Eeuwige Leven. In christelijke culturen vormt het gevecht van Jezus met de duivel het symbool voor deze weerstand. Tiger Woods en de economische crisis zijn hedendaagse symbolen voor de zwakte van de mens.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Oppervlakkig beschouwd lijkt dit overeen te komen met Plato’s allegorie van de strijdwagen. Plato beschrijft de menselijke ziel als een strijdwagen met een menner op de bok en twee paarden. De menner staat voor het verstand, de paarden voor het gemoed. Het ene paard is gewillig en nobel, het andere onstuimig, geil. Het onstuimige paard</span></div><blockquote style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">[...] trekt zich niks aan van sporen en zweep van de menner. Het holt met geweld vooruit en bezorgt het andere paard en de menner een hoop last. Het dwingt hen naar de geliefde toe te gaan en hem [of haar] aan seksuele genoegens te herinneren. In het begin verzetten het goede paard en de menner zich, boos als ze zijn dat ze tot vreselijke, ongeoorloofde dingen worden gedwongen. Uiteindelijk, wanneer de ellende niet ophoudt, laten ze zich maar meetrekken. (Faidros 253E-254A)</span></blockquote><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het verstand en de nobele gedeelten van Tiger Woods verzetten zich, maar het onstuimige paard was sterker. Een mooi beeld. Het is de taak van de mens zijn geile paard te temmen, zodat zijn karos het smalle pad van het Goede Leven kan volgen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Toch doet dit beeld geen recht aan de werkelijkheid. Het probleem is dat het verstand en de nobele gedeelten van het gemoed geen drijfveer voor grootse daden kunnen zijn. Zonder de brute kracht van het geile paard staat de karos nagenoeg stil. De wereldwonderen, de meest indrukwekkende verdiensten van de mensheid zijn ondenkbaar zonder een bijna alles vernietigende drijfveer. Prestaties in technologie, kunst en wetenschap vragen om mensen bij wie het geile paard rukt en sjort, hinnikt en geen slaap toestaat. Verstand en zelfbeheersing zijn mooi, maar zonder ontsporing zou de wereld nooit een betere plek worden om te leven. Als de Hemel het doel van het leven is, dient het geile paard te worden getemd. Maar als geluk slechts verscholen ligt in de aardse werkelijkheid, dan zullen we ons woeste paard moeten koesteren.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het seksuele gedrag van Tiger Woods ontspruit aan dezelfde kracht als zijn geniale drive en swing op de golfcourses. De liefde voor paté van Michel Onfray, zijn hartaanval en zijn ongebreidelde filosofische passie verraden een briesend paard in de diepten van zijn ziel. De economische crisis en onze ongekende welvaart vloeien voort uit dezelfde bron: geile hebzucht. Salvador Dali’s vlijmscherpe kunst valt samen met zijn seksuele idiotie (</span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dirty Dalì</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">, heette het televisieprogramma). Diane Fossey’s doodsverachtende liefde voor gorilla’s werd getrokken door hetzelfde paard als haar fanatieke gebruik van sigaretten en alcohol.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Wellicht had Eva een ander belang. Wellicht zag ze op tegen een eeuwigheid met een duffe Adam die zijn woeste paard al te strak beteugelde. Zonder de drijfveer van de zondige verleiding worden er nooit schatten ontdekt. Eten van de </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">boom der kennis van goed en kwaad</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> is geen zonde, alhoewel het tegen de regels van de God is. Mits het verstand en het nobele gemoed de teugels niet helemaal laten vieren, zijn verboden vruchten de opmaat tot de allerhoogste hoogten van onze beschaving.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Dit is een korte samenvatting van de lezing die ik gisteren in </span><a href="http://www.wierdenland.nl/"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Museum Wierdenland</span></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> heb gegeven.</span></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.scribd.com/doc/29742791/Onweerstaanbare-Verleiding"><span class="Apple-style-span" style="color: rgb(0, 0, 0); -webkit-text-decorations-in-effect: none; "></span></a><a href="http://www.scribd.com/doc/29742791/Onweerstaanbare-Verleiding"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Klik hier voor de bij de lezing horende dia's op SCRIBD</span></a></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-71319056910000871252010-04-05T18:54:00.008+02:002010-04-05T20:08:36.713+02:00Buruma en de dialoog over vrijheid<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In 1993 hield Ian Buruma de </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Van der Leeuw</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">-lezing onder de titel </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De boom van Herder</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. De tekst van deze lezing behoort wat mij betreft tot een van de parels van de filosofie. Buruma hekelt het dwingende gebruik van cultuur en culturele identiteit. Natuurlijk, cultuur en culturele identiteit zijn niet helemaal onzinnige noties, maar we moeten ons niet laten beheksen door de idee dat cultuur een eenvoudige verklaring biedt voor verschillen tussen mensen, landen of werelddelen. Mensen behoren tot een bepaalde cultuur met specifieke mores en bijzondere gebruiken, gebouwen en artefacten, maar mensen blijven ook gewoon mensen. Het verschil tussen een Nederlander in de 21ste eeuw en een Chinese boer onder het bewind van Mao is groot, maar niet zo groot dat we eerst een gevorderdencursus </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">identiteit</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> zouden moeten volgen om een zinvol gesprek met hem te kunnen beginnen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S7oiQMjnfSI/AAAAAAAADJM/02RWd1fzlQU/s1600/Ian+Buruma.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 300px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S7oiQMjnfSI/AAAAAAAADJM/02RWd1fzlQU/s400/Ian+Buruma.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5456711560156642594" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De boom van Herder</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> laat Buruma zien dat culturele tradities veranderlijk zijn, en vaak in het leven worden geroepen om onder een verantwoording van wandaden uit te komen. Want, wat voortkomt uit cultuur of identiteit hoeft volgens velen immers niet verder te worden verantwoord. Cultuur wordt zo een stok om mee te slaan, een </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">argumentum ad baculum</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. “Kom niet aan mijn cultuur, want anders ben je een ongevoelige westerse imperialist.” Door een beroep op cultuur en identiteit verworden dialogen tot exposés van historisch gegroeide en onoverbrugbaar verklaarde verschillen.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Belangrijker dan het benadrukken van culturele verschillen is het besef dat een ander mens nooit onbegrijpelijk kan zijn. Er is altijd een dialoog mogelijk, dwars door culturele verschillen heen. In plaats van de verhalen over culturele verschillen lichtzinnig geloven, of de eigen cultuur als hoogste Goed te presenteren, dienen we ons te verdiepen in specifieke mensen met menselijke zorgen over hun kinderen, gezondheid, werk, voedsel, water, vrijheid en geluk. Ook een Chinese boer onder het bewind Mao houdt van zijn kinderen, heeft problemen met zijn gezondheid, wil werk, voldoende voedsel, schoon water, verlangt naar politieke vrijheid en maatschappelijk geluk.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Buruma’s argumentatieve stijl sluit aan bij deze opvatting over de universele mogelijkheid tot dialoog. Bij lastige vraagstukken wikt en weegt hij, kijkt, vergelijkt en stelt een finaal oordeel uit. Buruma is een filosoof die een voortdurende dialoog plaatst boven het eindoordeel. Het boekje </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Grenzen aan de Vrijheid</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">, dat hij in het kader van de </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Maand van de Filosofie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> schreef, ademt deze nadruk op dialoog. Buruma wil geen eindoordeel over vrijheid geven:</span></div><blockquote style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Waar het op neerkomt is dat er over van alles te marchanderen valt, behalve over gebruik van of dreiging met geweld. Met uitzondering van geweld staat het zelden geheel vast wat wel of niet door de beugel kan. Het is een debat dat nooit zal stoppen zolang mensen met elkaar moeten leven. Meer positieve vrijheid of meer negatieve vrijheid, minder of meer bescherming tegen discriminatie, wel of niet gedogen, tolerantie of actief sturen – dit zijn allemaal vragen die de regels van een samenleving bepalen. Zonder marchanderen – tenslotte een ander woord voor compromissen zoeken – kan een democratie niet blijven floreren. [pagina 66]</span></blockquote><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De recensist van </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De Volkskrant</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">, Hans Driessen, slaat de plank mis als hij schrijft dat Buruma geen filosoof is en geen filosofisch essay, zelfs geen essay schrijft:</span></div><blockquote style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Buruma schrijft geen hecht doortimmerd betoog, maar hij belicht het probleem van de vrijheid aan de hand van min of meer op zichzelf staande bespiegelingen over pornografie en politieke geschiedenis. [</span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Volkskrant</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">, zaterdag 3 april]</span></blockquote><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">In zekere zin klopt dit. Buruma zegt niet wat vrijheid is, of wat de grenzen aan de vrijheid zijn. Hij betoogt niet om tot een eindoordeel te komen. Maar Buruma doet iets wat, althans bij mij, zeer hoog in filosofisch aanzien staat. Hij breekt een discussie open die door anderen met een beroep op de Verlichting, het Vrije Westen, de Joods-Christelijke cultuur of de Grondwet op slot wordt gegooid. De invulling van vrijheid vereist een continue, eeuwigdurende dialoog.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S7ohvAeYk4I/AAAAAAAADJE/P4b1j160H7M/s1600/Verbod+op+hoofddoek.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 272px; " src="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S7ohvAeYk4I/AAAAAAAADJE/P4b1j160H7M/s400/Verbod+op+hoofddoek.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5456710989977785218" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Aan het eind van zijn recensie schrijft Hans Driessen dat Wilders slechts in de marge van het boek figureert. Heeft Driessen dan niet begrepen dat Wilders in dit boek centraal staat? Moet Buruma soms expliciet aangeven waar zijn betoog op Wilders slaat? Wat Buruma schrijft rond de hoofddoekjesdiscussie is een verademing. De gedweeheid waarmee Moslima’s hun hoofddoek dragen verschilt niet van de gedweeheid waarmee Westerse vrouwen plastische chirurgie ondergaan of zich laten gebruiken voor porno. Allen onderwerpen zich aan de dominante blik van mannen die vrijheid van godsdienst of meningsuiting (pornografie) gebruiken om vrouwen eronder te houden. Soms gebeurt die onderwerping vrijwillig, soms niet.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S7ohWh8tLvI/AAAAAAAADI8/VB47UyXdcbc/s1600/Nicolette+Kluijver.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 205px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S7ohWh8tLvI/AAAAAAAADI8/VB47UyXdcbc/s400/Nicolette+Kluijver.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5456710569466605298" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Pornografie en hoofddoekjes worden door tegenstanders gezien als symbolen van onderdrukking. Voorstanders beroepen zich op vrijheid en emancipatie. Moest Buruma er nu werkelijk expliciet aan toevoegen dat Nicolette Kluijver die haar borsten heeft laten vergroten en haar schaamhaar scheert omdat de lezers van </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Playboy</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> dat fijner vinden, niet zoveel anders is dan een Moslima die een hoofddoek draagt omdat Moslimmannen dat aangenamer vinden? Moest Buruma nu werkelijk het woord “sletfototax” in de mond nemen?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Een afkeer van geweld, een geloof in de menselijkheid van vreemden en de drang om discussies rond grote vragen vooral voort te laten bestaan, is er een mooiere Paasboodschap te bedenk</span>en?</div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-62548945677196687122010-04-03T18:24:00.006+02:002011-02-22T16:49:54.386+01:00De mereologische drogreden<div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Er is een veld van wetenschappelijk onderzoek waar het onderscheid tussen feiten en tot feiten geconstrueerde interpretaties op z’n minst erg wazig is: de neurowetenschappen (het conglomeraat van neurobiologie, neuropsychologie, neurofilosofie en neurologie). Eigenschappen die slechts aan mensen kunnen worden toegeschreven, worden toegepast op de hersenen of op delen van de hersenen. Bennett en Hacker duiden dit in hun boek </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Philosophical Foundations of Neuroscience</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> aan als de <i>mereologische drogreden</i>. Ze nemen daarin ruimschoots de ruimte om de mereologische drogreden uit te leggen. De drogreden ondermijnt namelijk het werk van veel hedendaagse neurowetenschappers. Onder andere Francis Crick, Gerald Edelman, David Marr, Antonio Damasio, Benjamin Libet, Christof Koch en Philip Johnson-Laird vallen ten prooi aan deze ongefundeerde gedachtekronkel. Ik zal de zeer helder beschreven voorbeelden van Bennett en Hacker hier niet herhalen, ook omdat de kracht ervan zit in het grote aantal voorbeelden dat ze geven. De mereologische drogreden is niet zomaar een vergissing van één persoon. Het gehele veld van hedendaagse neurowetenschap wordt er door geteisterd, en in zekere zin lam gelegd.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Lees hier het gehele artikel: </span><a href="https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=explorer&chrome=true&srcid=0B9p4qcO1USo8ZGZhMGE5YmUtNmFmYi00Y2M4LThlNjAtYWVlMTYzMDA2NjJm&hl=nl"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Wij zijn niet onze hersenen</span></a></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-78213513291227697032010-03-24T11:10:00.007+01:002010-03-24T17:28:21.985+01:00Een vertoning van de ziel<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6noX9g4hdI/AAAAAAAADIs/D1Sjjq1OHgs/s1600/P1010410.JPG"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 240px; " src="http://3.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6noX9g4hdI/AAAAAAAADIs/D1Sjjq1OHgs/s320/P1010410.JPG" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5452144322255816146" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Gisteren organiseerde de Groningse boekhandel </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Selexyz</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> een avond met de schrijvers Bert Keizer en Coen Simon. De kaarten waren een week van tevoren al uitverkocht. Logisch, want Bert Keizer schrijft over de relatie tussen hersenen en ziel, en Coen Simon maakt ruimte voor diep menselijke ervaringen zonder deze wetenschappelijk te willen verklaren. Hersenen, ziel en mystiek, wat wil een mens nog meer op een lenteavond?</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">Het antwoord op deze laatste vraag is wat mij betreft eenvoudig. Ik wil graag een filosofisch verrassende inhoud. Keizer had deze avond helemaal niets interessants te vertellen. Simon kwam dicht bij een aantrekkelijk filosofisch standpunt, maar koerste uiteindelijk toch heel hard een andere kant op. De avond eindigde net zo leeg als ie begon.</div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De titel van het boek van Keizer doet al vermoeden dat we hier niet met een filosoof hebben te maken. </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Onverklaarbaar bewoond</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> is een woordspeling die de preoccupatie van Keizer pijnlijk scherp weergeeft. De menselijke geest huist kennelijk in de hersenen. Alleen hoe, is onduidelijk. Keizer geeft vage beschrijvingen. De geest huist in de hersenen zoals de stemming in een feest of een gouden medaille in de benen van Sven Kramer (voordat hij de binnenbocht ingaat). “Anatomisch is de ziel niet in ons lichaam aanwezig. Maar hij zit er, onmiskenbaar. Neurochirurgen snijden in de ziel. Anatomische veranderingen die een neurochirurg met zijn ingreep teweeg brengt, hebben altijd gevolgen voor de ziel.”</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">Bijna trots verklaarde Keizer dat hij het platoonse wereldbeeld van zijn opvoeding heeft verlaten. “Er bestaat geen ziel naast het lichaam. De ziel zit in de hersenen.” En daar zit ‘m nu net de kneep. Keizer heeft het wereldbeeld van zijn jeugd niet verlaten. Nog steeds denkt hij namelijk dat de menselijke ziel iets is dat ergens moet zitten. Reïficatie, “verdinglijken,” noemen filosofen dit. De geest tot een ding maken dat gelokaliseerd kan worden. Natuurlijk, snijden in de hersenen heeft gevolgen voor onze ziel. Maar volgt daaruit dat de ziel in onze hersenen zit? Heeft snijden in het lichaam niet net zo hard gevolgen voor de ziel? En, wat zijn de gevolgen van een doorgesneden liefdesband? Kunt u kiezen tussen het verlies van uw spraakvermogen of de dood van uw kind? Wat brengt meer schade teweeg in uw ziel?</div><div style="text-align: justify;">Dieptepunt bij Keizer was zijn uitspraak dat je geen pijn in je hersenen voelt omdat er geen hersenen zijn waar ze de pijnsignalen naar toe kunnen zenden. Alsof onze hersenen een wezentje (een homunculus platonii) vormen, dat bij binnenkomst van informatie uit de pijnbaan roept: “Auw!” Nee, Bert Keizer, snijden in de hersenen doet geen pijn, domweg omdat er in de hersenen geen pijnreceptoren zitten. Die zitten wel in je vinger, en daarom heb je daar wel pijn en in je hersenen niet. Hersenen spelen uiteraard wel een rol bij pijn, maar niet de rol van een toneel waarop zich een pijnlijk tafereel afspeelt.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6no0dOMJDI/AAAAAAAADI0/d1EP4f2yt6M/s1600/Panorama.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 320px; height: 119px; " src="http://1.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6no0dOMJDI/AAAAAAAADI0/d1EP4f2yt6M/s320/Panorama.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5452144811803681842" /></a><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;">Een vragenstelster aan het eind van de avond vroeg zich af hoe haar kleinkind van drie kon weten dat een man op een foto in een ongeluk was omgekomen, terwijl de kleine deze man absoluut niet kende. Keizer keek naar Simon. Simon keek meewarig glimlachend terug. Simon stamelde daarop iets onaardigs, maar herpakte zichzelf: “Op het moment dat u zoiets wetenschappelijk probeert te verklaren verdwijnen de schoonheid en betekenis van die ervaring.” Als Simon daar was opgehouden had hij een respectabel standpunt gehad. Sommige ervaringen vragen om een wetenschappelijke verklaring, andere ervaringen spelen een rol in ons leven zonder dat we ons zorgen maken om waarheid of wetenschappelijkheid.</div><div style="text-align: justify;">Maar Simon wilde meer. Hij wilde mystieke ervaringen van een kentheoretische basis voorzien, en dus trok hij een brillentheorie uit de kast. “De wereld verschijnt ons in een voorstelling. De wetenschappelijke voorstelling verschijnt als we een wetenschappelijke bril op hebben. Geloof is een andere bril. Het ene moment kijk je door de ene bril, het andere moment door een andere bril.” De bril bepaalt hoe je blik op de werkelijkheid eruit ziet. Wat bedoelt Simon precies met zo’n uitspraak? Ziet hij, net als Keizer, de geest als een toneel waar voorstellingen op verschijnen, met die verfijning dat het genre van de voorstelling wordt bepaald door een regisseur achter de schermen? En door welke bril moet ik kijken om mijn bril op de werkelijkheid te zien?</div><div style="text-align: justify;">De wereld verschijnt niet in onze geest. De wereld zit buiten ons lichaam en door in die wereld te leven en bewegen kennen wij die wereld. Daardoor weten we dat kinderen van drie soms toevalligerwijs zeer filosofische uitspraken doen. Daardoor weten we dat een ziel geen ding is dat los van ons lichaam kan bestaan. Daardoor weten we dat de levensveranderende kracht van sommige ervaringen door een wetenschappelijke verklaring om zeep kan worden geholpen. Al die kennis ontstaat doordat we in de wereld leven, en de wereld beleven. Door te snijden in de innige band die ons met de wereld verbindt, snijden Keizer en Simon dieper in de ziel dan welke neurochirurg ook. Hun patiënt zal met een lege blik achterblijven.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style=" ;font-family:Georgia, serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De aflevering van </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Boeken</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> hieronder geeft een goed overzicht van de denkbeelden van Bert Keizer:</span></span></div></span><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><div style="text-align: justify;"><br /></div></span><div style="text-align: justify;"><object data="data:application/x-silverlight-2," type="application/x-silverlight-2" width="530" height="306"><param name="source" value="http://embed.player.omroep.nl/sle/ugslplayer.xap"><param name="initParams" value="episodeID=10659640,width=530,height=306,volume=100,viewMode=video,playMode=pause,playlistEnabled=yes"><a href="http://go.microsoft.com/fwlink/?LinkID=124807" style="text-decoration: none;"><img src="http://go.microsoft.com/fwlink/?LinkId=108181" alt="Get Microsoft Silverlight" style="border-style: none" /></a></object></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2923783469299274494.post-85114936670448160412010-03-21T23:13:00.011+01:002010-03-23T00:14:01.653+01:00The System van Derren Brown<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6aawJXjNnI/AAAAAAAADIU/x12qdiv8yxo/s1600-h/Derren+Brown.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 200px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6aawJXjNnI/AAAAAAAADIU/x12qdiv8yxo/s400/Derren+Brown.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5451214550917658226" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het is niet aan mij om zijn capaciteiten als goochelaar te beoordelen, maar ik weet zeker dat Derren Brown een groot filosoof is. In </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> legt hij uit waarom mensen denken dat homeopathie werkt, waarom ze menen dat het steeds onveiliger wordt op straat, waarom ze zo graag naar </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Blik op de weg</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> kijken, waarom ze angstvallig hun lot in handen van de </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Postcodeloterij</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> leggen, en waarom de moord op Milly Boele ons land in de greep hield. </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> laat de kracht zien van televisiejournalisten die naarstig tientallen miljoenen onbeduidende levens doorpluizen. Derren Brown is in </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> minstens zo goed als Pierre Bourdieu in </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Over televisie</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Kijk voor verder te lezen eerst <i>The System</i> (als u tenminste de clou niet van mij wilt horen):</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6adE9KmlUI/AAAAAAAADIc/WNgyQKuT0Es/s1600-h/The+System.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 226px; " src="http://2.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6adE9KmlUI/AAAAAAAADIc/WNgyQKuT0Es/s400/The+System.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5451217107442636098" /></a><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.youtube.com/watch?v=lX94fV4TWbc"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Derren Brown - The System (part 1)</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.youtube.com/watch?v=TK3IYm_fc6A&feature=related"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Derren Brown - The System (part 2)</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.youtube.com/watch?v=f_iAHO2tig4&feature=related"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Derren Brown - The System (part 3)</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.youtube.com/watch?v=IhinuvloAmc&feature=related"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Derren Brown - The System (part 4)</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.youtube.com/watch?v=m-mYHsf3xOc&feature=related"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Derren Brown - The System (part 5)</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://www.youtube.com/watch?v=ta-0kTUOygM&feature=related"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Derren Brown - The System (part 6)</span></a></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-style: normal; "><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> staat voor de structuur waaraan ons denken door televisie onderworpen wordt. Het basisidee is doodeenvoudig. Als een gebeurtenis uiterst onwaarschijnlijk is, maar niet onmogelijk, dan zal deze gebeurtenis zich met een grote waarschijnlijkheid voordoen als de groep waarin de gebeurtenis kan plaatsvinden maar omvangrijk genoeg is. Wat is de kans dat je 20 keer achter elkaar kop gooit met een eerlijke munt? Die kans is klein, zo’n 1 op een miljoen. Maar toch, als alle Nederlanders het zouden proberen, zouden ongeveer 15 mensen 20 keer achter elkaar kop gooien. Twintig keer achter elkaar kop! Hoe doen ze dat?</span></span></div></i><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het punt van Derren Brown is dat ze dat helemaal niet doen. Vanuit hun eigen beperkte perspectief kan het lijken alsof ze het doen, maar ze doen niets. </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> pikt ze eruit, zet ze in het zonnetje, en geeft ze het gevoel dat ze iets speciaals kunnen, maar het tegendeel is waar. Het is hun domweg overkomen. Toeval bestaat, en televisie kan met behulp van toeval van onbeduidende mensen interessante figuren maken. Op dezelfde wijze kan televisie van onnozele gebeurtenissen aangelegenheden van nationaal belang maken. Alles volgens een simpel recept: film miljoenen uren en tienduizenden mensen, zend vervolgens slechts een miniem deel ervan uit, en wat de kijkers zullen zien is op zijn minst opmerkelijk en in het beste geval wereldschokkend. Enkele voorbeelden:</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6aiKm_NMKI/AAAAAAAADIk/_jWl0_1b1VQ/s1600-h/Blik+op+de+weg.jpg"><img style="text-align: justify;display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; cursor: pointer; width: 400px; height: 238px; " src="http://4.bp.blogspot.com/_-V8h7C7I9C4/S6aiKm_NMKI/AAAAAAAADIk/_jWl0_1b1VQ/s400/Blik+op+de+weg.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5451222702126608546" /></a><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Het programma </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Blik op de weg</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> verschilt in helemaal niets van </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. Het programma geeft kijkers het idee dat er veel misgaat op de Nederlandse wegen, dat het rijgedrag steeds asocialer wordt. Wat er niet wordt bij verteld is dat de filmploegen maandenlang met surveillancewagens meerijden teneinde enkele minuten interessante televisie bij elkaar te sprokkelen. Daardoor vertekent </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Blik op de weg</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> de werkelijkheid op net zo groteske wijze als </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. En de politie werkt er graag aan mee, want is er een beter argument voor meer blauw op straat?</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">De </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Postcodeloterijshow</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> is eveneens gebaseerd op </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">. De kans om iets substantieels te winnen in deze loterij is net zo groot als de kans op het gooien van 20 keer kop achter elkaar. Maar breng de winnaars uitgebreid in beeld, en mensen denken dat er iets speciaals aan de hand is. Iets dat in principe iedereen kan overkomen. Neen, mijn waarde lezer, de ongemakkelijke waarheid is dat niemand ooit de hoofdprijs in een loterij wint. Een loterij kent slechts verliezers. En u bent er één van.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Zijn Nederlandse moslims aan het radicaliseren? Volgens </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> wel. Ik heb er geen onderzoek naar gedaan, maar ik denk dat ten hoogste 1 op de tienduizend moslims zo’n gruwelijke hekel heeft aan Nederland en Nederlanders dat hij of zij radicaliseert. Breng die honderd potentieel terroristische moslims prominent in beeld, en we hebben in Nederland een serieus probleem waarvoor alleen de PVV een oplossing heeft. Televisie vernauwt de blik van stemmers, en vormt ons steenrijke, doodsaaie, veilige landje om tot een broedplaats van geweld en terrorisme op de rand van de financiële afgrond. </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"> is de basis voor een televisiecratie.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Wat Milly Boele overkwam is het vreselijkste wat een kind kan overkomen, en de ergste nachtmerrie voor een ouder. De kans dat het een van mijn kinderen overkomt is echter klein, zelfs kleiner dan dat ze twintig keer achter elkaar munt gooien in een toss. Deze vorm van het Kwaad is dus nagenoeg afwezig in ons land, of zelfs in de wereld. Maar als tientallen televisieploegen bovenop deze hoogst onwaarschijnlijke gebeurtenis duiken, en er honderden uren zendtijd mee vullen, voelt het alsof dit iedereen kan overkomen. Dat is </span><i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">The System</span></i><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Hulde aan Derren Brown.</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=666755533" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';"><img src="http://www.bol.com/imgbase0/thumb/BOOKCOVER/FC/9/0/5/3/5/9053524010.gif" alt="Over televisie ; In de greep van de journalistiek" border="0" /></span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=666755533" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Over televisie ; In de greep van de journalistiek</span></a></div><div style="text-align: justify;"><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=666755533" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="color: rgb(0, 0, 0); -webkit-text-decorations-in-effect: none; "></span></a><a href="http://clk.tradedoubler.com/click?a=1552777&p=67859&g=17297694&epi=666755533" target="_BLANK"><span class="Apple-style-span" style="font-family:'trebuchet ms';">Pierre Bourd</span>ieu</a></div>Ronald Hünnemanhttp://www.blogger.com/profile/03467687114590205947noreply@blogger.com1