maandag 10 mei 2010

Eten is weten

De afgelopen weken heb ik mij serieus afgevraagd wat de smaak van filosofie zou kunnen zijn. Natuurlijk, normaliter is filosofie geen bezigheid die vraagt om het gebruik van smaakpapillen. Maar als je mensen tijdens een etentje filosofie wilt laten proeven, moet je je er toch enigszins een voorstelling van kunnen maken hoe filosofen smaken. Tegelijkertijd is het natuurlijk gewoon een mooie, bijna kannibalistische, uitdaging. Als ik deze of gene filosoof zou klaar maken, waar voor sensatie zou zij of hij dan op de tong teweegbrengen?
Ik maakte een eerste, tentatieve schets. Martha Nussbaum moest zoet smaken, uiteraard. Mark Rowlands moest vegetarisch zijn, met kaas. En bij Daniel Dennett moesten de drie levels of description te zien zijn. Zo ontstond een lijst van tien filosofen waarvan er uiteindelijk acht op tafel belandden. Op basis van deze schetsmatige lijst stelden Lien & Peet een menu samen:

Willard Quine (1908-2000)
Quine is ondermeer bekend vanwege zijn These van de Onbepaaldheid van Vertaling. Deze these zegt dat twee onderzoekers hetzelfde talige verschijnsel radicaal verschillend kunnen interpreteren, zonder dat er ooit een mogelijkheid zal zijn om te bepalen wie gelijk heeft. Bij Quine horen dan ook twee radicaal verschillende interpretaties van tomatensoep:
Gazpacho & Geroosterde Tomatensoep

Richard Rorty (1931-2007)
Solidariteit, ironie en contingentie maken een individu. We sluiten ons, met of ondanks, al onze eigenaardigheden bij een groep aan. Hoe solidair we ook met deze groep zijn, in ons achterhoofd weten we dat die solidariteit nooit absoluut mag zijn. Onze solidariteit behoudt derhalve een ironische ondertoon:
Saladebuffet (Stel Uw Eigen Salade Samen)

Mark Rowlands (1962- )
In De filosoof en de wolf beschrijft Rowlands hoe hij vegetariër wordt. Brenin, zijn wolfbroeder, doet mee, en geniet daarna van kaas en vis, in plaats van grote stukken vlees:
Vegetarische Quiches met Kaas





Daniel Dennett (1942- )
Het gedrag van ieder systeem (organisme, organisatie of object) kan volgens Dennett op drie verschillende niveaus worden beschreven. Ten eerste volgens de fysieke werking (“Dit scharnier zorgt ervoor dat het waterniveau niet boven de 16 cm uitkomt.”). Daarnaast volgens de ontwerpbeschrijving (“Deze knop is bedoeld om de kanalen te kiezen.”). En tenslotte als intentioneel systeem (“De thermostaat weet hoe laat ik thuiskom!”). Bij Dennett hoort dus een gerecht in drie lagen:
Laagjes Lasagne met Zalm & Avocado

Michel Onfray (1959- )
Op 27 jarige leeftijd krijgt Michel Onfray een zware hartaanval. Hij overleeft het wonderwel. Door zijn artsen wordt hij daarna op een zwaar dieet gezet. Maar al snel besluit Onfray dat dit nooit de bedoeling van het leven kan zijn. Zijn motto wordt: genieten en laten genieten. De lekkerste smaken proeven, hoe ongezond ze ook geacht worden te zijn:
Paling in Roomsaus

Ian Buruma (1951- )
Buruma is een kind van een Nederlandse vader en Joods-Engelse moeder. Hij studeerde Chinese literatuur en daarna Japanse film. Een belangrijke rode draad in het werk van Buruma is dat hij geen onoverbrugbare kloof ziet tussen Oost en West. Mensen in Japan, Indonesië, Afghanistan en Nederland hebben vergelijkbare behoeften en dagelijkse zorgen. Deze menselijkheid kan altijd de basis vormen voor een vruchtbare dialoog:
Muffin met Oosterse Kruiden

Martha Nussbaum (1947- )
Zijn gevoelens slechts lastig als het om objectieve oordelen gaat? In haar werk laat Nussbaum zien dat dit beslist niet het geval is. Integendeel. Love’s Knowledge. Wat Liefde Weet. Door gevoelens van liefde verkrijgen we een vorm van kennis die met het verstand alleen niet te bereiken is:
Honingcake


Jane Goodall
Door Jane Goodall kregen apen een diep menselijk gezicht. Zij leefde vele jaren, in zware omstandigheden, te midden van chimpansees. Ze beschreef als eerste gedragingen zoals jagen, intensief gebruik van gereedschap en oorlogsvoering bij chimpansees. Goodalls publicaties over onze naaste evolutionaire verwanten hebben ook de kennis over onszelf enorm verrijkt. Wie laat zich niet verlokken door bananen, nootjes en chocolade?
Bananen met Chocoladesaus en Amandel

Lien & Peet bereidden de gerechten. Tijdens en na het eten konden mijn disgenoten op een formulier (klik hier voor dit formulier) de verbanden proberen te leggen tussen filosofen en gerechten. Voor de winnaar was er een fles wijn. Chateau Sartre, uiteraard.
Voor velen was het een lastige opgave. Dat lijkt logisch. Want, hoe leg je een metaforisch en smakelijk verband tussen gerechten en filosofen? Toch onderscheidden enkele deelnemers zich door duidelijk boven kansniveau te scoren. De nummer drie van de avond was Mattijs Hünneman. Zijn commentaar was dat je in dit soort gevallen je eerste ingeving moet volgen. Verder wist hij, naar eigen zeggen, niets van filosofie. Naast Mattijs waren er twee nummers één. Gerard Numan (solo) en het team Donderdag Filosofie (Willie Tuiten, Irene Oomkens en Hans Fidder) hadden beide slechts twee fouten. Beide overigens dezelfde fout. Ze hadden Dennett geassocieerd met honingcake en Nussbaum met lasagne. Numan en het team Donderdag Filosofie krijgen allebei een fles wijn, en, bij deze, een eervolle vermelding op www.liaturches.nl.

De grote tevredenheid over de smaak van het eten, in combinatie met een grote verwarring over het verband tussen filosofen en gerechten toonde echter aan dat de stelling “Eten is weten” nog geenszins bewezen is.

Ivo Lochtenberg (Nieuw Akademia) en Jakomien Hamminga (Walsemaweer) dienden een filosofisch protest in: “Kan het niet zo zijn dat sommige van de disgenoten een beter verband tussen de gerechten en de filosofen hebben gelegd dan jij van tevoren had bedacht?”
Dat zou uiteraard kunnen. Toch is de kans daarop erg klein. Om twee redenen. Ten eerste kwamen de juiste antwoorden van de disgenoten meer overeen dan hun foute antwoorden. En ten tweede gold voor deze quiz natuurlijk hetzelfde wat vroeger voor een literatuurexamen gold. De vraag was niet “Welke filosoof hoort bij welk gerecht?”, maar “Welke filosoof wordt door Ronald Hünneman geassocieerd met welk gerecht?”.
Ach, het was tenslotte ook mijn feestje!

Links:

3 opmerkingen:

Unknown zei

En wat past er bij de filosoof Hunneman? Een meter vlees?
Anja

Ronald Hünneman zei

Beste Anja,
Volgens mij heb ik het antwoord op deze vraag al gegeven op een andere plek op deze blogsite!
Groet,
Ronald.

Unknown zei

Beste Ronald,
ik zal voor ik weer reageer mijn huiswerk beter doen.
Groeten Anja