Soms is het boek beter dan de film. Volgens sommigen is het boek zelfs altijd beter dan de film. Althans, als het een verfilming van een boek betreft. In het omgekeerde geval, een boek naar aanleiding van een film, valt het boek vaker tegen.
Is het erg dat sommigen het boek beter vinden dan de film? Volgens mij niet. Ik zou geen argumenten kunnen verzinnen op grond waarvan een film altijd boven het boek verkozen moet worden. Een goed voorbeeld, maar er zijn honderden andere voorbeelden, vind ik The Golden Compass van Philip Pullman. Het boek is prachtig. Ik beveel het groot en klein aan. De spanning in het boek is zowel expliciet als impliciet. Op de achtergrond spelen raadselen van natuurkundige, filosofische en theologische aard. De raadselen sijpelen door in de gebeurtenissen en de levens van de personages uit het boek. Pullman is een intelligent schrijver, en zijn boek opent een venster op de duistere rol van de kerk, parallelle universums en erfzonde. Schitterend.
De film viel ontzettend tegen. Toegegeven, de beelden waren mooi, mooier dan ik ze me bij het lezen van het boek had voorgesteld. Maar alhoewel ik al tijdens het lezen van het boek een hoofdrol zag weggelegd voor Nicole Kidman, en dus ook blij verrast was toen zij in de cast verscheen, kon de film wat mij betreft toch in geen enkel opzicht tippen aan de schoonheid van het barokke netwerk van thema’s en de onderhuidse spanningen van het boek.
Natuurlijk hoeft de film niet alle aspecten van het boek te weerspiegelen. Een film is een andere kunstvorm dan een boek. Er zijn prachtige films, er zijn prachtige boeken, en er zijn zelfs prachtige verfilmingen van boeken. Het staat iedereen vrij boeken te verkiezen boven films, of omgekeerd. Maar het snijdt geen hout om films een hogere status toe te kennen dan boeken, omdat ze echte beelden bevatten of omdat de acteurs niet slechts de tekst opzeggen, maar ook intonatie en lichaamstaal laten zien. Noch is het zinvol om boeken a priori hoger aan te slaan dan films, omdat ze ruimte laten voor de verbeelding of beter aansluiten bij genuanceerde gevoelens. Films en boeken bestaan vreedzaam naast elkaar, en in de beste geesten vullen ze elkaar aan.
Afgelopen dinsdag sprak ik in Philos, het filosofisch café van Groningen. Na afloop van de lezing kwam een vraag, of eerder een opmerking, die ik vaker krijg als blijkt dat ik een liefhebber ben van nieuwe media en techniek: “Vindt u niet dat in chat veel verloren gaat? Lichaamstaal bijvoorbeeld. Maar ook gezichtsuitdrukkingen, geuren, en nog veel meer. Die zijn toch allemaal afwezig in chat?! Dus is chat een verarming van de communicatie…”
Mijn antwoord luidt dan dat chat iets anders is dan een gesprek waarin twee mensen lijfelijk tegenover elkaar zitten. Naar analogie van de verhouding tussen boeken en films, is een chat soms zelfs te prefereren boven een lijfelijk gesprek. De vragenstellers zijn echter zo overtuigd van de armoede van chat, dat een dergelijk antwoord weinig indruk op ze zal maken. Ze zijn als filmdevoten die vinden dat een boek slechts tweedimensionaal is, en echte menselijke aspecten achterwege laat.
Het probleem is dat chatsceptici chats langs de meetlat van gesprekken leggen. Scherper geformuleerd, ze vragen zich af of chats alle aspecten van gesprekken weerspiegelen. Maar een chat is geen verzwakte versie van een gesprek. Een chat is een andere communicatievorm dan een gesprek. Tijdens een chat gebeuren andere dingen dan tijdens een gesprek. Daarom moeten mensen ook leren chatten. Zo vraagt het gebruik van emoticons behoorlijk wat oefening. Ook het ritme van een chat, de lengte van zinnen en de afwisseling van sprekers, is anders dan in een gesprek. Humor en ironie vragen in een chat om andere uitdrukkingswijzen. Kortom, de vaardigheden die men nodig heeft in een gesprek, zijn niet afdoende om te kunnen chatten. Chat is minder dan een gesprek (uiterlijk doet er niet toe, en de ander zal niet ruiken of je gewassen bent), maar chat is ook meer dan een gesprek. Om dezelfde redenen als waarom film geen verarming is van literatuur, verarmt chat de communicatie niet. Chat verrijkt de kunst van het communiceren.
Flexibele geesten genieten van boeken en films, en beheersen vele vormen van communicatie. Want het kan echt: verliefd worden op een persoon waarmee je chat, om vervolgens te ontdekken dat er in werkelijkheid geen normaal gesprek mee te voeren is.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten