De voornaamste taak van een filosoof is om mensen meer graden van vrijheid in hun denken te geven. Een brein dat de wereld op verschillende wijzen kan begrijpen, een ziel met verschillende paren ogen om de wereld te aanschouwen, frivool fladderend over de oceaan van opvattingen, wat is er mooier dan dat?
Er zijn twee strategieën om toehoorders aan te moedigen hun gekoesterde denkbeelden los te laten en hun blik te laten glijden over een, op het eerste gezicht wellicht onzinnig, alternatief stelsel van opvattingen. In de eerste strategie presenteer je de alternatieve denkrichting als mooier, beter verdedigbaar, meer authentiek, realistischer, eigentijdser of wetenschappelijker (wat je precies kiest hangt van het publiek af). Twee jaar geleden koos ik in het Filosofisch Café in Groningen die strategie in een praatje over de godsopvatting van Richard Rorty en Gianni Vattimo.
(Een korte weergave van de inhoud van dit praatje staat op:
Het gevaar van deze strategie is dat de toehoorders de hakken in het zand zetten en hun dierbare opvattingen met alle toegestane verbale middelen verdedigen.
Daarom gebruik ik gisteren een alternatieve strategie: Analyseer de mogelijke denkbeelden en laat de toehoorders op basis van die analyse zien wat de voordelen van alternatieve denkbeelden zijn. De titel van het praatje van gisteren was Een Toekomst voor God. (Zie voor de inhoud: gisteren, dinsdag 6 mei, op dit blog. Daar staan ook de links naar de website van het Filosofisch Café.) Nadat het schema met mogelijke opvattingen over God op het bord stond, kwam het grootste nadeel van deze strategie naar voren. Mensen worden niet graag in hokjes geplaatst. Het liefst zweven ze boven alle schema’s zonder ooit te hoeven landen.
Dat kan twee dingen betekenen. Het zou kunnen zijn dat ze toegang hebben tot een Eeuwige Waarheid Die Niet In Schema’s Te Vangen Is. Als dat zo is dan passen ze in de indeling keurig bij de fanatici. Maar waarschijnlijk zaten er gisteravond niet veel mensen in de zaal die aanspraak wilden maken op die Onaantastbare Status.
Het verzet tegen plaatsing in een schema kan ook een symptoom zijn van een ongebreidelde vrijheidsdrang. En eerlijk gezegd word ook ik bij voorkeur niet vastgelegd, en denk ook ik het liefst op een wijze die alle partijen overstijgt. Maar het dagelijks leven vraagt om vele landingsmomenten. Daarom is er veel vrijheidswinst te behalen uit een analyse van je denkbeelden. Weten waar jouw denkbeelden zich bevinden, biedt de mogelijkheid tot verruiming, verplaatsing. Wat mijn afkeer van slavernij betreft ben ik een fanaticus. Wat mijn voorkeur voor evolutietheorie betreft ben ik een gedrevene. In mijn opvatting over God ben ik een pragmaticus. En mijn beeld van de liefde bouw ik als criticus. Dit legt mij niet vast, het geeft mij slechts aan waar ik nieuw en vruchtbaar land kan vinden.
Daarom gebruik ik gisteren een alternatieve strategie: Analyseer de mogelijke denkbeelden en laat de toehoorders op basis van die analyse zien wat de voordelen van alternatieve denkbeelden zijn. De titel van het praatje van gisteren was Een Toekomst voor God. (Zie voor de inhoud: gisteren, dinsdag 6 mei, op dit blog. Daar staan ook de links naar de website van het Filosofisch Café.) Nadat het schema met mogelijke opvattingen over God op het bord stond, kwam het grootste nadeel van deze strategie naar voren. Mensen worden niet graag in hokjes geplaatst. Het liefst zweven ze boven alle schema’s zonder ooit te hoeven landen.
Dat kan twee dingen betekenen. Het zou kunnen zijn dat ze toegang hebben tot een Eeuwige Waarheid Die Niet In Schema’s Te Vangen Is. Als dat zo is dan passen ze in de indeling keurig bij de fanatici. Maar waarschijnlijk zaten er gisteravond niet veel mensen in de zaal die aanspraak wilden maken op die Onaantastbare Status.
Het verzet tegen plaatsing in een schema kan ook een symptoom zijn van een ongebreidelde vrijheidsdrang. En eerlijk gezegd word ook ik bij voorkeur niet vastgelegd, en denk ook ik het liefst op een wijze die alle partijen overstijgt. Maar het dagelijks leven vraagt om vele landingsmomenten. Daarom is er veel vrijheidswinst te behalen uit een analyse van je denkbeelden. Weten waar jouw denkbeelden zich bevinden, biedt de mogelijkheid tot verruiming, verplaatsing. Wat mijn afkeer van slavernij betreft ben ik een fanaticus. Wat mijn voorkeur voor evolutietheorie betreft ben ik een gedrevene. In mijn opvatting over God ben ik een pragmaticus. En mijn beeld van de liefde bouw ik als criticus. Dit legt mij niet vast, het geeft mij slechts aan waar ik nieuw en vruchtbaar land kan vinden.
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten